Orzech Włoski

Orzech włoski - sadzonki, uprawa, cięcie.

Orzech włoski –Juglans regia roślina z rodziny orzechowatych, występujący zarówno na terenie większości Europy jak i wschodniej Azji. Orzechy włoskie porastały tereny naszego kraju jeszcze przed ostatnim zlodowaceniem, a historia ich uprawy sięga czasów starożytnych. Roślina o dużej popularności ze względu na odporność na duże mrozy, łatwą uprawę jak i walory smakowe i zdrowotne owoców. Zapraszamy do przeczytania informacji o uprawie i pielęgnacji tego gatunku drzewa.

Cechy morfologiczne i biologia - orzecha włoskiego

Orzechy włoskie to silnie rosnące drzewo, osiągające 25-30 m. Rośliny naturalnie tworzą korony luźne, rozłożyste. Kora młodych drzew jest jasnoszara, u starszych – spękana, ciemniejsza. Młode pędy mają kolor oliwkowo zielony do brunatnego. Cechą charakterystyczną młodych pędów i gałęzi jest ciemny rdzeń, pusty w środku, podzielony poprzecznymi przegrodami. Drzewo orzecha włoskiego charakteryzuje się bardzo mocno i głęboko rozrastającym się korzeniem. Liście są złożone z 5-11 listków, zwykle gładkich, o silnym, przyjemnym zapachu. Orzech włoski to roślina jednopienna, rozdzielnopłciowa – na jednym drzewie rozwijają się zarówno kwiaty męskie, jak i żeńskie. Pierwsze, zebrane w długie, zielone „kotki” przewisają, natomiast kwiaty żeńskie znajdują się na wierzchołkach pędów jednorocznych zebrane po 1-3 (u odmian groniastych nawet po 25 kwiatów w gronie). Owoc, nazywany przez nas umownie orzechem, z botanicznego punktu widzenia jest pestkowcem. Wnętrze orzecha stanowi nasiono, przedzielone przegrodą na dwie, pofałdowana połowy (w rzeczywistości są to liścienie – zaczątki organów nowej rośliny). Owocem orzecha włoskiego jest jasnobrązowa łupina nasienna oraz zielona, mięsista owocnia, rozpadająca się w czasie dojrzewania.

Wymagania klimatyczno-glebowe orzecha włoskiego

Roślina ta najlepiej rośnie na glebach żyznych, przewiewnych i głębokich. Nie znosi wysokiego poziomu wód gruntowych – jej maksymalna wysokość to 180-200 cm licząc od powierzchni gleby. Nie lubi ziemi kwaśnej. Orzech preferuje stanowiska słoneczne, dlatego warto zadbać w miarę możliwości, aby rósł z ekspozycją południową. Orzech rosnący w optymalnych warunkach szybciej wchodzi w okres owocowania i jest bardziej odporny na niskie temperatury – w okresie spoczynku zimowego do -30°C. Młode pędy, liście i zawiązki owoców przemarzają w temperaturze -3°C.

Kwitnienie i zapylanie orzechów włoskich

Orzech włoski rozpoczyna wegetację na początku maja – a co za tym idzie – kwitnienie najpóźniej ze znanych nam gatunków sadowniczych. Kwitnienie przypada zazwyczaj na drugą połowę maja, orzech jest gatunkiem samopylnym, wiatropylnym. Trwa ono zwykle 2-3 tygodnie, ale w niesprzyjających warunkach atmosferycznych może przedłużyć się nawet do 10 tygodni. Kwiaty męskie pojawiają się na pędach jedno-, dwu-, i trzyletnich, kwiaty żeńskie – na pędach jednorocznych i dwuletnich. Czasami, szczególnie w przypadku drzew rozmnażanych generatywnie (przez wysiew nasion) może nastąpić nierównoczesne kwitnienie kwiatów męskich i żeńskich (przedprątność, przedsłupność). Wówczas do zapylenia konieczny jest pyłek z innej rośliny. W dużych nasadzeniach warto w jednej kwaterze umieszczać kilka odmian o podobnym czasie kwitnienia, co zapobiega słabemu zawiązywaniu w lata, gdzie wysyp pyłku nie zbiegnie się z czasem dojrzałości kwiatów żeńskich.

Rozmnażanie - orzechów włoskich

Pozyskiwanie nowych sadzonek orzecha włoskiego odbywa się głównie przez wysiew nasion – rozmnażanie generatywne. Niestety, siewki mogą nie do końca powtarzać cechy rośliny matecznej, drzewa później wchodzą w okres owocowania – nawet do 10 lat od posadzenia. Pozyskiwanie sadzonek poprzez rozmnażanie wegetatywne jest o wiele trudniejsze, za to drzewa doskonale powtarzają cechy rośliny rodzicielskiej i rozpoczynają owocowanie nawet w 3 roku. Jako podkładki do okulizacji lub szczepienia służą orzech włoski, orzech czarny Juglans nigra oraz orzech szary Juglans Cinerea.

Sadzenie orzecha włoskiego

Sad orzechowy to inwestycja długoterminowa. Od siły wzrostu odmiany i siły skarlającej podkładki zależy nasza rozstawa. Drzewa, których wzrost przewidujemy jako półkarłowy, sadzimy w rozstawie 8x8m lub 6x8m. Sadzonki orzecha o średniej sile wzrostu sadzimy w rozstawie 8x10m lub 8x12m, zaś drzewa silnie rosnące sadzimy w rozstawie nawet 10x10m lub 12x12m. Odległości zależą także od typu gleby – na glebach słabszych odległości powinny być mniejsze niż na glebach żyznych, ale zasadniczo zawierają się w podanych przedziałach. Planując sad, warto wziąć pod uwagę wysadzenie pomiędzy stałymi drzewami drzew tymczasowych, które charakteryzowałyby się szybkim wejściem w okres owocowania, przez co zwiększyłby się zysk z sadu w pierwszych latach od założenia. Mogą to być zarówno drzewa orzecha włoskiego, jak również leszczyna – usuwamy je po kilkunastu, nawet po 20 latach.

Cięcie orzecha włoskiego

Drzewa orzecha włoskiego tworzą korony luźne z natury. Cięcie wykonujemy zazwyczaj w sierpniu, ewentualnie wczesną wiosną, przed ruszeniem wegetacji – są to najlepsze terminy ze względu na najmniej wówczas obfity „płacz drzew” - z ran orzecha sączy się woda i sok, co utrudnia gojenie się raz i sprzyja rozwojowi chorób grzybowych. Młode drzewka zazwyczaj nie wymagają obfitego cięcia, ważnym zabiegiem jest formowanie pnia o wysokości 100-150 cm. W 4-5 roku przystępujemy do cięcia formującego – wybieramy 6-8 równomiernie rozchodzących się gałęzi, rosnących pod możliwie szerokim kątem (jako zrąb korony luźno piętrowej). Szerokie kąty zwiększają zdrowotność drzew oraz ilość pojawiających się pąków kwiatowych. Od tej pory naszym zadaniem jest prowadzenie drzew w taki sposób, aby nie dopuszczać do wyrastania gałęzi poniżej pierwszego rozgałęzienia, należy także wycinać gałęzie chore, krzyżujące się, rosnące pionowo w górę i pod ostrym kątem, a także w miarę potrzeby – prześwietlamy zbytnio zagęszczone korony.

Zbiór orzechów włoskich

Orzechy włoskie zbieramy gdy opadają z drzew – w popękanych zielonych łupinach lub już po wypadnięciu. Ich dojrzewanie przypada na drugą połowę września/początek października. Drzewka z rozmnażania wegetatywnego dojrzewają wcześniej, nawet około dwóch tygodni. Owoce często dojrzewają nierównomiernie, co jest w dużym stopniu uzależnione od odmiany. Młode drzewka wydają stosunkowo niewiele owoców, zwłaszcza te wyhodowane z nasion. Starsze drzewa, zwłaszcza rosnące pojedynczo, mogą wydawać nawet ponad 100 kg orzechów rocznie. . Owoce orzecha włoskiego po zbiorze należy dosuszyć w miejscu przewiewnym, chronionym przed atakami gryzoni. W warunkach amatorskich do tego celu nadają się przewiewne strychy. Przechowujemy je w temperaturze ok 20°C, w suchym miejscu.

Zagospodarowanie owoców i walory zdrowotne - właściwości orzechów włoskich

Orzechy włoskie znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle cukierniczym jako dodatek do ciast i deserów, w przemyśle farmaceutycznym do produkcji olejku, kosmetyków, a także w przemyśle alkoholowym. Orzechy te, ze względu na wysoką zawartość tłuszczy, białek, witamin i składników mineralnych, polecane są zwłaszcza osobom pracującym umysłowo czy wyczerpanym nerwowo. Orzechy powinny być uzupełnieniem codziennej diety, szczególnie osób starszych i dzieci. Olej z orzechów włoskich działa wzmacniająco, może być podawany dzieciom zamiast tranu. Produkowana z niedojrzałych owoców nalewka jest znanym lekarstwem na choroby żołądka, wykorzystywana w medycynie ludowej.

Sadzonki orzecha włoskiego - najważniejsze informacje

Zapraszamy do sprawdzenia naszej bogatej oferty sadzonek. Wyselekcjonowane odmiany, z których pozyskiwane są duże i smaczne orzechy. Oferta przeznaczona zarówno do upraw sadowniczych jak i osób chcących posadzić roślinę w przydomowym ogrodzie. Sadzonki orzecha włoskiego dostępne w sprzedaży to nie tylko najwyższa jakość, ale również przystępna cena.