Kontrolę nad jakością roślin z naszej szkółki sprawuje:
Żurawina
Żurawina wielkoowocowa Stevens
Żurawina wielkoowocowa Pilgrim
Żurawina wielkoowocowa Ben Lear
Żurawina wielkoowocowa Howes
Żurawina wielkoowocowa Early Black
Żurawina wielkoowocowa McFarlin
Żurawina wielkoowocowa Franklin
Żurawina - sadzonki żurawiny ze szkółki drzew i krzewów owocowych
Żurawina wielkoowocowa ( Vaccinium Melanocarpa) to gatunek zaliczany do rodziny wrzosowatych (Ericaceae) oraz rodzaju ( Vaccinium)- podobnie jak borówka. Wywodzi się z Ameryki Północnej i tam też rośnie dziko na kwaśnych torfowiskach wysokich i bagnach. Obecnie żurawina jest bardzo powszechna oraz uprawiana na szeroką skalę w USA, nieco mniej w Kanadzie. Żurawina jest rośliną o dużej produktywności owoców, stąd jej popularność zarówno w sadach przemysłowych jak i przydomowych ogrodach na całym świecie. W Polsce naturalnie występuje na dzikich bagnach żurawina błotna ( Vaccinium oxycoccus ) i drobnoowocowa ( Vaccinium microcarpon ). Obie nadają się do uprawy w ogrodzie, jednak owoce ich są kwaśne i drobne. Nadają się jedynie na przetwory. Owoce żurawiny doskonale się przechowują dzięki wysokiej zawartości naturalnego konserwantu jakim jest kwas benzoesowy. W związku z tym nie są zbyt popularne. Chętniej sadzi się odmiany wielkoowocowe np: Stevens, Pilgrim, Ben Lear, Howes, które można również przeznaczyć na suszenie.
W Polsce warunki przyrodnicze do towarowej uprawy żurawiny są, jednak jeszcze wciąż koszty założenia plantacji (szczególnie przygotowania podłoża) oraz jej utrzymania są dużą barierą. Polskie warunki klimatyczne są jak najbardziej odpowiednie dla sadowniczej uprawy żurawiny, o czym świadczyć może fakt że największa plantacja tego owocu w Europie znajduje się właśnie w Polsce. Żurawina to zimozielona krzewinka, która osiąga wysokość ok. 15-30 cm. Tworzy płożące, wiotkie pędy, które dorastają nawet do 2m. Z tych pędów wyrastają pionowo owoconośne pędy o długości ok 10-12cm. Liście żurawiny są drobne, owalne, skórzaste, latem ciemnozielone, a jesienią zmieniają kolor na czerwony. Oznacza to, że roślina wchodzi w fazę spoczynku zimowego. Żywotność takich liści wynosi zazwyczaj 2-3 lata. Po tym czasie wyrastają nowe. Białe lub lekko różowe kwiaty pojawiają się w II połowie czerwca do lipca, są zapylane własnym pyłkiem (samopylne) przenoszonym przez wiatr lub owady. Korzenie żurawiny są bardzo drobne, bez włośnikowe, jest ich sporo, jednak są niezbyt rozległe. Zalegają na głębokości 10-15 cm.
Owoce żurawiny - świetnie nadają się na wszelkiego rodzaju przetwory
Owoce pojawiają się w zależności od odmiany najczęściej pod koniec września, zbiór trwa do pierwszych mocniejszych przymrozków. Początkowo owoce są jasnozielone, by później zmieniać kolor przez biało-zielony, różowy, aż do czerwieni. Skórka jest gładka i błyszcząca. Kształt może być różny, w zależności od odmiany: kulisty, owalny. Owoce znajdują szerokie zastosowanie w kuchni zarówno w formie przerobowej najczęściej jako dżemy, marmolady, galaretki jak również jako dodatek do wykwintnych dań mięsnych (sos żurawinowy). Ponadto można je suszyć oraz sporządzać herbaty. Suszona żurawina wykorzystwana nie tylko jako dodatek do potraw ale jako bardzo zdrowa alternatywa dla różnego rodzaju przekąsek. Cenione są nie tylko za wspaniały smak przetworów, ale również za bogactwo składników odżywczych wpływających na dobrostan organizmu. Jej owoce zwalczają rozmaite infekcje układu pokarmowego. Bardzo dobrze znoszą daleki transport, w chłodniczych warunkach można przechowywać owoce przez okres od kilku do kilkunastu tygodni. Generalnie żurawina to gatunek mało podatny na choroby i szkodniki. Odpowiednie stanowisko i podłoże eliminuje większość potencjalnych problemów zdrowotnych w jej uprawie.
Żurawina - uprawa, stanowisko
Żurawina jest rośliną dosyć wymagającą jeśli chodzi o podłoże i odpowiednie warunki wodno-glebowe. Przede wszystkim wymaga gleb kwaśnych (ph między 3,5-4,5), próchnicznych i przepuszczalnych o uregulowanych stosunkach wodnych. Poziom wód gruntowych może być wysoki ( do 30-40 cm od powierzchni gleby). Naturalnym środowiskiem tej krzewinki są bagniska oraz torfowiska. Preferuje więc podobne warunki lub ewentualnie lekkie gleby przepuszczalne. Nie udaje się na zwięzłych, ciężkich ziemiach. Żurawina to gatunek światłolubny, należy o tym pamiętać wybierając stanowisko pod jej uprawę. Nie znosi suszy oraz nadmiernego zalewania w okresie wegetacyjnym (poza zimą).Koniecznym jest również podlewanie krzewinek deszczówką lub wodą odpowiednio wcześniej zakwaszoną jeśli pochodzi z wodociągów w celu utrzymania odpowiedniego poziomu ph gleby. Krzewy powinny być co jakiś czas zasypywane cienką warstwą kwaśnego piasku, który służy im jako ściółka. W bezśnieżne zimy, szczególnie na przedwiośniu należy zabezpieczyć rośliny, ponieważ najczęściej uszkadzane są pąki kwiatowe podczas wiosennych przymrozków. Na plantacjach zalewa się wodą żurawiniska przez okres zimy do wczesnej wiosny w celu ochrony przeciwmrozowej. W przydomowym ogrodzie można do ochrony użyć gałęzi drzew iglastych, słomy lub liści.
Przed posadzeniem gleba musi być odpowiednio przygotowana, a więc zakwaszona, użyźniona i odchwaszczona, ponieważ żurawina średnio toleruje konkurencję chwastów. Najlepiej sadzić żurawinę wiosną w rozstawie 30cm×30cm ( max.50×50), aby w miarę szybko zadarniła podłoże. Po posadzeniu dobrze jest ściółkować roślinę drobno zmielonymi trocinami lub kwaśnym piaskiem. Nie jest to gatunek o dużych wymaganiach pokarmowych. Zatem jeśli gleba była wcześniej przygotowana i zasilona fosforem i potasem, to po przyjęciu się rośliny można zastosować jedynie małe dawki azotu. Nawóz azotowy można rozdzielić wówczas na dwie dawki: w kwietniu i czerwcu po 5 dag na 10 m². Pierwszych owoców można spodziewać się ok. 3 roku po posadzeniu, a pełny zbiór następuje w 5-6 roku. Na plantacjach towarowych zbiór przeprowadza się na „sucho” lub na „mokro”.
Żurawina - odmiany, właściwości
Owoce żurawiny zaliczane są do gatunków leczniczych. Wyróżnia je szczególnie duża zawartość pektyn i kwasów organicznych m.in. cytrynowego i benzoesowego, dzięki którym owoce zawdzięczają dobrą trwałość pozbiorczą. Właściwości tych substancji wykorzystuje się w kuchni szczególnie do robienia galaretek, konfitur, soków, dżemów lub sosów do mięs. Ponadto żurawina zawiera dużo witaminy C, podobnie jak owoce cytrusowe oraz A, B1, B2, B6. Znajdziemy w tych czerwonych jagodach również przeciwutleniacze, garbniki, polifenole, antocyjany, karotenoidy oraz wiele minerałów takich jak wapń, magnez, fosfor, potas i przede wszystkim jod. Zawierają mało cukru, tłuszczy oraz białka. Owoce żurawiny stosowane były dawniej w medycynie ludowej jak również i dziś w problemach z układem moczowym, przeziębieniach, anginach (działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze) w dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego czy reumatyźmie. Ponadto owoce żurawiny oraz ich przetwory mogą być pomocne w chorobach nowotworowych oraz problemach stomatologicznych.
ODMIANA | POCHODZENIE | ZBIÓR | PLENNOŚĆ | OWOCE | UWAGI |
STEVENS | USA | Koniec sierpnia/pocz. września | Bardzo plenna | Duże, eliptyczne, ciemnoczerwone | Odporna na choroby, mało podatna na mrozy, lepiej wybarwia się niż Pilgrim, wymaga cięcia, silnie przerasta |
PILGRIM | USA | I poł. września | Plenna | Bardzo duże, owalne, purpurowo-czerwone z żółtym odcieniem przy szypułce, woskowy nalot | Liczba pędów owoconośnych oraz rozłogowych mniejsza niż u pozostałych odmian |
BEN LEAR | USA | Koniec września | Bardzo plenna | Duże, ciemnoczerwone prawie czarne w pełni dojrzałości, okrągłe, lekko podłużne | Silnie przerasta, wymaga cięcia, poza tym mało problemowa |
HOWES | USA | Pocz. października | Średnio plenna | Średnie, owalne, czerwone, błyszczące | Owoce dobrze się przechowują, na świeży zbiór |
Żurawina - cięcie
Cięcie krzewów żurawiny ogranicza się do wycinania nadmiernie wyrośniętych pędów, które zbyt mocno zagęszczają krzew i plączą się z sąsiednimi pędami. Ponadto po kilku latach można ciąć krzew w celu odmłodzenia go na tzw. „jeża” lub kosić kosiarką. Zabiegi te wykonuje się w okresie wczesnowiosennym.
Żurawina - rozmnażanie
Najlepiej sadzić sadzonki żurawiny uzyskane z rozmnażania wegetatywnego niż z nasion. Mamy wtedy pewność, że rośliny powtórzą cechy mateczne. Bardzo łatwo jest rozmnażać żurawinę przez sadzonki, ponieważ pędy mają zdolność szybkiego ukorzeniania się, gdy napotkają kwaśne i wilgotne podłoże.