Brzoskwinie i Nektaryny

Sadzonki Brzoskwiń i Nektaryn - właściwości, odmiany, opisy.

Brzoskwinie i ich nieomszone formy – nektaryny – należą do jednego gatunku: Prunus persica, czyli brzoskwinia pospolita. Wywodzi się on z obszaru dzisiejszych Chin, zaś wzmianki o uprawie tego gatunku sięgają dwóch tys. lat p. n. e.

Charakterystyka owoców brzoskwiń

Ze względu na cechy miąższu i skórki, odmiany brzoskwiń dzielą się na kilka grup, należących do gatunku brzoskwinia pospolita. Wśród brzoskwiń o typowej, omszonej skórce znajdziemy brzoskwinie deserowe, brzoskwinie przetwórcze – twardki (o miąższu przylegającym do pestki) oraz odmiany płaskoowocowe, zwane czasami „Pen Tao”. Wśród nektaryn, czyli nieomszonych brzoskwiń należy wymienić znów odmiany deserowe, najczęściej o miąższu dobrze odchodzącym od pestki, odmiany o miąższu przylegającym do pestki – bryniony (gołki) oraz płaskoowocowe flateryny (płaskie nektarynki). Brzoskwinie, cenione za smak owoców spożywanych zarówno w stanie surowym, jak i przetworzonym, są bogatym źródłem witamin – C, PP oraz z grupy B, a także soli mineralnych, błonnika oraz beta-karotenu. Owoce brzoskwini oraz nektarynki polecane są szczególnie jako uzupełnienie diety dzieci, osób starszych, wegetarian oraz rekonwalescentów. Polecane są także jako uzupełnienie diety osób cierpiących na reumatyzm oraz choroby układu moczowego. Zawarte w nich substancje zwiększają produkcję hemoglobiny oraz regulują gospodarkę kwasowo-zasadową organizmu. Działają także oczyszczająco na skórę, wspomagają odchudzanie oraz oczyszczanie organizmu z toksyn . Niestety, nie nadają się do długiego przechowywania. Ich smak możemy zachować w przetworach – kompotach, dżemach, konfiturach, mrożonkach czy suszu.

Biologia brzoskwini i regulowanie owocowania

W naszych warunkach klimatycznych, niecięte drzewa brzoskwini dorastają najczęściej do 4 m wysokości. W czasie największej odporności na mróz drzewa wytrzymują temperatury do ok. - 28°C, zaś pąki kwiatowe w pełni kwitnienia do – 3,6°C. Pąki kwiatowe zawiązują się niemal wyłącznie na pędach jednorocznych. Zazwyczaj w jednym węźle pojawiają się trzy pąki – środkowy – liściowy oraz dwa pąki kwiatowe. Kwitnienie zaczyna się w połowie lub pod koniec kwietnia i trwa około 10 dni, co uzależnione jest od przebiegu pogody oraz klimatu danego regionu. Brzoskwinie wytwarzają dwa rodzaje kwiatów – „różowate”, o płatkach rozchylonych oraz „dzwonkowate”, o wąskich, wygiętych płatkach. Istnieją także odmiany o kwiatach pełnych. Większość uprawianych w Polsce odmian jest samopylna, więc zasadniczo problem doboru odmiany zapylającej nie istnieje. Pomimo, że u brzoskwini, podobnie jak u innych gatunków, występuje naturalne zrzucanie (także poprzez uszkodzenia mrozowe) zawiązanych zazwyczaj w nadmiarze zawiązków, czasami koniecznym, pożytecznym zabiegiem może być ich przerzedzanie – najpóźniej gdy zawiązki mają wielkość orzech laskowego, odpowiednia odległość pomiędzy owocami na pędzie powinna wynosić około 20(15) - 25 cm – im większe owoce odmiana rodzi tym większe powinny być odległości. Owoce są zazwyczaj pokryte rumieńcem w różnym odcieniu koloru czerwonego, zaś podstawową barwą skórki, ukrytą pod rumieńcem, jest kolor od żółtozielonego po żółtopomarańczowy.

Wymagania klimatyczno-glebowe brzoskwiń

Brzoskwinia jest gatunkiem o bardzo dużych wymaganiach cieplnych. Źle znosi mrozy, ale także „niedobory” dni ciepłych – zwłaszcza jesienią. W porównaniu z morelą, lepiej radzi sobie z odbudowywaniem przemarzniętych zimą gałęzi i pędów. Najlepiej sadzić je w miejscu osłoniętym od zimnych wiatrów, o dużym nasłonecznieniu. Absolutnie nie powinno się sadzić drzew brzoskwini w tzw. zastoiskach mrozowych – w zagłębieniach terenu i innych miejscach, skąd ograniczony jest odpływ zimnego powietrza zimą. Gleba powinna być głęboka, o odczynie zbliżonym do obojętnego lub lekko kwaśnym (pH 6,6-7). Korzenie brzoskwini są wrażliwe na zalewanie, dlatego do uprawy nie nadają się gleby podmokłe. Odpowiednia głębokość, na jakiej powinny występować wody gruntowe to ok. 180 cm (maksymalnie 150 cm). Gleby lekkie należy wzbogacić materiałem organicznym (obornik, kompost). Gleby bardzo ciężkie, zimne i podmokłe nie nadają się do uprawy brzoskwini. Zasadniczo, o ile powyższe wymagania zostaną spełnione, brzoskwinie będą dobrze rosły na większości rodzajów gleb.

Odmiany brzoskwiń dostępne w sprzedaży wysyłkowej

Sadzenie drzew brzoskwini

Obecnie sadzonki brzoskwini szczepione są zazwyczaj na trzech rodzajach podkładek – silnie rosnącej siewce Rakoniewickiej, trochę słabiej rosnącej siewce Mandżurskiej oraz na podkładce Siberian C – najbardziej osłabiającej wzrost (spośród wymienionych). Są to siewki gatunku brzoskwinia pospolita – można więc powiedzieć, że brzoskwinię najczęściej szczepi się „na brzoskwini”, a dokładniej na pewnych jej wyselekcjonowanych typach, charakteryzujących się swoistymi zaletami, np. wysoką mrozoodpornością (zwłaszcza siewka Mandżurska). Obecnie nie poleca się szczepienia na śliwie ałyczy. Wiedza o sile wzrostu odmiany i podkładki oraz jakości gleby pozwoli na wybranie optymalnej rozstawy pomiędzy drzewami. O ile na działkach, gdzie zazwyczaj nie sadzimy większej ilości drzew, można dobrać rozstawę mniej precyzyjnie (często po prostu 4 m x 3 m), o tyle planując sadzenie sadu zależy nam na oszczędnym gospodarowaniu przestrzenią. Ważnym czynnikiem decydującym o rozstawie jest też model korony, w jakim zamierzamy prowadzić nasze drzewa. W przypadku korony otwartej – pucharowej, kielichowej oraz koron prawie naturalnych – rozstawa musi być nieco większa niż w przypadku korony przewodnikowej – wrzecionowej. Korona pucharowa czy kielichowa przypomina wazon, puchar – na krótkim pniu znajduje się kilka równorzędnych konarów, odchodzących pod szerokim kątem od pnia, tworzących jak gdyby „czaszę” kielicha; wnętrze korony jest puste. Polecane są one w krajach o cieplejszym klimacie. Korona prawie naturalna to typ, gdzie ingerencja człowieka jest niewielka – w zasadzie pozwalamy, aby drzewo „samo” formowało swoją koronę – pilnujemy jedynie podstawowych parametrów, takich jak szerokie kąty rozwidleń, odpowiednia wysokość, wycinanie pędów rosnących do wewnątrz korony. Korona wrzecionowa to typ, gdzie na najniższych partiach korony gałęzie są dłuższe, zaś na wyższych – krótsze (typ „choinki”). Oprócz tego, brzoskwinie można prowadzić na rusztowaniach, np. w formie korony szpalerowej – opartej na mocnym przewodniku oraz 2-4 piętrach gałęzi, rosnących pod kątem prostym w dwóch kierunkach od pnia – zgodnie z kierunkiem drutów będących rusztowaniem.

Termin sadzenia brzoskwiń i nektaryn

Brzoskwinie najlepiej sadzić wczesną wiosną, ze względu na możliwość wymarzania posadzonych jesienią drzewek. Mimo wszystko wiosenny termin też ma swoją wadę – wiosna w Polsce, zwłaszcza w ostatnich latach, to niestety raczej sucha pora roku, co nie sprzyja szybkiemu ukorzenianiu się drzewek. Jeśli więc posadzimy drzewka jesienią, konieczne będzie ich ocieplenie na zimę – kopczykowanie gleby wokół pnia i jego dolnej części oraz owinięcie reszty pnia tekturą.

Cięcie drzew brzoskwini

Pierwsze cięcie Brzoskwini odbywa się wiosną – zaraz po odsłonięciu drzew sadzonych jesienią ocieplonych na zimę lub w dniu sadzenia, jeśli drzewka zostały posadzone wiosną. Skracamy przewodnik na wysokości 80-100 cm, zaś pędy boczne skracamy za pierwszym oczkiem – z pozostałych czopów wyrosną pędy, z których drogą selekcji, w czerwcu, wybierzemy te, z których będziemy formowali pierwsze i kolejne piętra gałęzi. Bardzo ważnym jest, aby uformować szerokie kąty rozwidleń – gałęzie wyrastające pod ostrym kątem przyginamy, o ile są jeszcze na tyle elastyczne, lub wycinamy. Opisany sposób formowania drzewa nie jest uniwersalny – jego modyfikacje zależą od typu korony, jaki chcemy otrzymać. W tym przypadku, otrzymamy koronę wrzecionową. Po 3-4 latach formowania korony mamy zazwyczaj już ukształtowane drzewo. Aby zapewnić odpowiednią zdrowotność oraz utrzymać drzewo w odpowiedniej formie, corocznie wykonujemy cięcie sanitarne, polegające na wycince chorych pędów; cięcie formujące, mające na celu utrzymanie korony „w ryzach”; cięcie „na owoc”, polegające na skracaniu silnych pędów owocujących za 10 -15 węzłem; cięcie na pędy zastępcze – cieńsze pędy skracamy za 2-3 oczkiem. Odpowiednim czasem tych zabiegów jest wiosna, najlepiej zakończyć zabieg przed końcem kwitnienia. Czasami konieczne jest także cięcie uzupełniające – letnie, wykonywane w lipcu. Ma ono na celu wycinkę gałęzi zacieniających dojrzewające owoce oraz osłabienie wzrostu drzew. Nie należy wówczas skracać pędów rosnących w górnej części korony oraz silnych, pionowo rosnących pędów tegorocznych – wilków. Najlepszym sposobem jest ich bezwzględne wycinanie. Co kilka lat, a szczególnie w latach słabego owocowania, warto wykonać cięcie odmładzające. Polega ono na silnym (na 80-120 cm, głównie na drzewach siewki Rakoniewickiej) lub umiarkowanym (na 150-200 cm) skróceniu gałęzi oraz skróceniu pędów jednorocznych do długości 2 oczek licząc od pnia. Pozwoli to na odnowienie drzewa i przeniesienie owocowania bliżej pnia drzewa.

Zbiór owoców brzoskwiń

Najwcześniejsze odmiany brzoskwiń uprawiane w naszym kraju dojrzewają około połowy lipca, zaś najpóźniejsze odmiany brzoskwiń – do końca września. Zbiór owoców jest zazwyczaj wielokrotny – najpierw zbieramy owoce z miejsc bardziej nasłonecznionych. Przy określaniu stopnia dojrzałości należy kierować się orientacyjną datą zbioru danej odmiany brzoskwini oraz uzyskaniem przez nie cech charakterystycznych, tj. odpowiedniego dla odmiany wybarwienia, jędrności, smaku. Owoce należy zbierać delikatnie – owoce odgniecione gorzej się przechowują. Owoce brzoskwini, w zależności od odmiany, możemy przechowywać nawet do trzech tygodni (twardki), potrzebujemy do tego jednak pomieszczenia o wysokiej wilgotności powietrza i temperaturze dodatniej, ok. 1-0°C (chłodnia, ewentualnie lodówka). Musimy je jednak zebrać kilka dni wcześniej, gdy miąższ jest jeszcze twardy.