Czereśnie

Czereśnie - właściwości, odmiany, wymagania.

Czereśnia - Prunus Avium – należy do rodzaju Prunus, podrodzaju Cerasus, rodziny różowatych – Rosaceae. W warunkach naturalnych sadzonki czereśni osiągają duże rozmiary. Gatunek ten jest uważany, obok orzecha włoskiego, za jeden z najsilniej rosnących gatunków drzew owocowych. Szczepione czereśnie na najsilniejszych podkładkach mogą urosnąć maksymalnie do 5-7m. Ojczyzną czereśni jest Azja, a dokładniej Kaukaz. Pierwsze wzmianki o czereśniach pochodzą z około 300 roku p.n.e. , kiedy to Theophrastus, grecki filozof, opisywał wysokie drzewa o średniej wielkości czerwonych owocach. Jednakże z badań archeologicznych wynika, jakoby czereśnie były znane już w epoce neolitu.

Czereśnia - biologia gatunku

Najpopularniejsze odmiany czereśni tworzą pąki kwiatowe na krótkopędach, a także u podstawy pędów jednorocznych. Kwiaty są zebrane w podbaldachy lub występują pojedynczo. Kwitnienie trwa zazwyczaj około 10-12 dni i przypada w kwietniu, czasem w kwietniu i maju, zależnie od warunków pogodowych i cech genetycznych odmiany. Większość z nich jest obcopylna, a do zapylenia konieczne są owady zapylające, głównie pszczoły lub trzmiele. Do odmian czereśni samopylnych należy 'Lapins', 'Stella', 'Sweetheart', 'Celeste', 'Newstar', 'Sonata'. Drzewa szczepione na podkładkach silnie rosnących, tj. na siewkach czereśni ptasiej, 'Colt', F12/1 zaczynają owocowanie w 3-5 roku a na podkładkach osłabiających wzrost (PHL-A, GiSelA 5, GiSelA 6) w 2-3 roku. Czereśnie z każdym kolejnym rokiem owocują obficiej.

Wymagania klimatyczno-glebowe

Czereśnia to gatunek o małej wytrzymałości na mróz. Większość odmian na początku wzrostu źle znosi niskie temperatury. W okresie pełnego zahartowania drzew znosi mrozy do -30°C. Poniżej tej temperatury drzewo wymarza. W temperaturze pomiędzy -25° do -30°C następują trwałe uszkodzenia drzew. Podobnie wiosenne przymrozki mogą powodować przemarzanie rozhartowanych pąków. W tym przypadku należy starannie zadbać o okrycie drzewka czereśni. Dlatego sadząc czereśnie, warto wybierać miejsca w przydomowych ogrodach o charakterze łagodnych wzniesień i stoków, najlepiej południowych – zmniejsza to prawdopodobieństwo wymarznięcia drzew, ale także przemarznięcia pąków czy pędów jednorocznych. W takich warunkach owoce będą miały szanse dojrzeć. Czereśnie dobrze plonują na ziemiach ciepłych, tzn. szybko nagrzewających się. Polecane są gleby głębokie, piaski gliniaste, próchniczne gleby bielicowe o podłożu lessowym, o wysokich możliwościach sorpcyjnych. Nie poleca się gleb bardzo lekkich oraz zbyt ciężkich. Szczególnie dobrych gleb wymagają drzewa szczepione na podkładkach karłowych. Odpowiednie pH to 6,8-7. Czereśnia wymaga uregulowanych stosunków wodnych. Zapotrzebowanie na wodę następuje szczególnie w okresie zawiązywania owoców i przed zbiorem. Drzewa sadzone na podkładkach silnie rosnących znoszą poziom wody na poziomie 150-180 cm, zaś na podkładkach karłowych – 120-150 cm. Wyższy poziom może ograniczać rozwój korzeni drzew. Szczególnego nawodnienia, czasami systemu nawodnieniowego wymagają drzewa karłowe. Drzewa źle plonują w warunkach suszy. Samo tempo wzrostu drzewa zależne jest od wyżej wymienionych czynników.

Odmiany czereśni dostępne w naszej szkółce.

Poniżej przedstawiamy odmiany czereśni dostępne w naszej szkółce drzew i krzewów owocowych w atrakcyjnej cenie.

W swoim ogrodzie warto znaleźć miejsce dla, chociażby jednego drzewka czereśni. Wiosną zachwycają pięknymi, różowymi lub białymi kwiatami, a latem przynoszą obfite plony smacz nych owoców. Jej kwiaty przepięknie wyglądają i dodają uroku na działce. Czereśnie dojrzewają szybko, już wiosną (końcówka maja) możemy się spodziewać aromatycznych owoców. Dojrzałość zbiorcza osiągana jest na przełomie czerwca i lipca. Warto pamiętać, że podczas kwitnienia i zapylania czereśnie podatne są na przymrozki. Mniej podatne są drzewa owocowe późnych odmian.  Startują nieco dłużej, przez co w znacznym stopniu unika przymrozków. Odmiany wczesne często ulegają zniszczeniu. Czereśnia plonuje obficie i plonuje corocznie. Nawet w przypadku dużej liczby plonów nie wszystkie mogą nadawać się do spożycia. Ataki szkodników niestety to niezwykle popularna sprawa. Przy wyborze drzewa należy wziąć pod uwagę jego odporność na choroby tj. raka bakteryjnego czy dziurkowatość liści, a także czy są podatne na pękanie. Jak owoce znoszą transport, jest istotne, gdyż podatność owoców na pęknięcia utrudnia ich transport. Owoce duże, czy owoce średniej wielkości będą bardziej narażone na uszkodzenia niż w przypadku mniejszych owoców.

Zapylacze czereśni

Praktycznie wszystkie odmiany czereśni są obcopylne. Ze względu na wiele grup intersterylności pomiędzy odmianami czereśni, zaleca się sadzenie wybranej odmiany wraz z konkretnie dobranym zapylaczem. Wystąpienie intersterylności pomiędzy drzewami oznacza w praktyce, że drzewa nie przyniosą plonów – pyłek jednej odmiany nie zapyli drugiej. Ważne jest, by drzewa takie znajdowały się od siebie w odpowiedniej odległości, tak, aby owady przenosiły jak najwięcej i owocowanie mogło nastąpić.

Odmiany Czereśni - najpopularniejsze odmiany czereśni i ich zapylacze

Spośród starych odmian czereśni, znanych i uprawianych w naszym kraju należy wymienić 'Büttnera Czerwona', 'Hedelfińska', 'Sercówka', 'Nieszańska', 'Schneidera Późna'.

Sadzenie Czereśni, podkładki i rozstawa

Sadząc drzewa na działce, musimy zadbać o dobór odpowiedniej podkładki do naszej gleby. Wśród preferowanych w naszym kraju podkładek znajdują się zarówno te odpowiednie na słabsze gleby, jak i na stanowiska o warunkach optymalnych dla czereśni. Kupując drzewka na odpowiedniej podkładce, wpływamy także na siłę wzrostu drzewa, co w praktyce przekłada się na łatwość uformowania i utrzymania odpowiedniej korony. W Polsce najwięcej drzew owocowych znajdziemy na podkładce – gatunku czereśnia ptasia. To stara podkładka, jej wytrzymałość na mróz i odporność na choroby waha się, gdyż jest to tzw. podkładka generatywna, co oznacza, że powstaje z wysiewanych nasion tego gatunku, co powoduje dużą rozbieżność genetyczną i różnice pomiędzy podkładkami. Zasadniczo jest jednak w miarę odporna, ponadto zrasta się dobrze z uprawianymi odmianami. Tworzy silny system korzeniowy, więc może rosnąć na słabszych glebach. Spośród podkładek silnie rosnących należy jeszcze wspomnieć o podkładkach wegetatywnych (rozmnażanych nie poprzez nasiona, lecz za pomocą sadzonek czy odkładów). 'Colt' – podkładka ta jest mieszańcem czereśni i jednego z gatunków wiśni. Zalety podkładki 'Colt'– łatwe ukorzenianie i pozytywny wpływ na zdrowotność drzew. W obydwu przypadkach wzrost części pod- i nadziemnej jest zbliżony do wzrostu odmian szczepionych na czereśni ptasiej. Do podkładek osłabiających wzrost należą 'PHL A' – tworzy mocny, a płytki system korzeniowy, drzewa na tej podkładce tworzą szerokie kąty rozgałęzień przy niewielkich koronach, wymaga jednak żyznych gleb, a także nawadniania oraz podpór; GiSeLA 5' – cechuje się wysoką mrozoodpornością i tolerancją na choroby wirusowe, jest bardzo plenna; również wymaga podpór, nawadniania oraz dobrych gleb.

Zalecana rozstawa drzew czereśni w zależności od typu korony oraz zastosowanej podkładki

Planując większe nasadzenie, musimy zadbać nie tylko o dobór odpowiednich odmian pod kątem zapylenia, ale także o odpowiednią rozstawę drzew. Dobierając rozstawę należy wziąć pod uwagę , także rodzaj gleby (im lepsza gleba tym silniej rosnące drzewa) oraz cechy konkretnej odmiany (silnie rosnące: 'Burlat', 'Summit', 'Lapins'; średnio rosnące: 'Vega', 'Vanda', 'Kordia', 'Regina'; słabo: 'Sylvia', 'Sweet Heart'), ewentualnie szerokość maszyn używanych do pielęgnacji drzew (ciągników). – przy używaniu ciągników o tradycyjnych gabarytach odległości pomiędzy rzędami nie mogą być mniejsze niż 5 m. Silnie rosnące odmiany czereśni sadzimy z kolei w większej rozstawie, niż odmiany słabo rosnące.

Cięcie czereśni

Po 3-4 latach od posadzenia rozpoczynamy cięcie wcześniej uformowanych koron. Cięcie dopasowujemy przede wszystkim do typu korony oraz wzrostu drzewa. Zasadniczym terminem cięcia jest lato, zaraz po zbiorach – pozwala to na zachowanie większej zdrowotności drzew, gdyż wykonywanie cięcia w suche, słoneczne dni sprzyja dobremu gojeniu się ran. Nie poleca się cięcia w dni deszczowe lub mgliste. Podczas cięcia wycinamy gałęzie chore, nadłamane, ograniczamy rozmiary drzew, wycinamy pędy konkurujące z przewodnikiem, rosnące do wewnątrz korony, skracamy za 4-5 pąkiem tegoroczne silne przyrosty (powyżej 30cm). Usuwamy pędy zwisające na ziemię i wrastające w sąsiednie drzewa. Tnąc stare drzewa, musimy czasami zastosować cięcie odnawiające lub odmładzające, mające na celu usunięcie starych, nieproduktywnych gałęzi celem zastąpienia ich nowymi, pokrytymi licznymi krótkopędami owoconośnymi, pędami dwu i trzyletnimi. Takie gałęzie tniemy pozostawiając 10-40 cm odcinek, tzw. czop – w dolnych partiach korony dłuższe, w górnej – cieńsze. Cięcie można także przenieść na termin wiosenny – aż do początku kwitnienia

Dojrzewanie czereśni, późne i wczesne odmiany czereśni

Uprawiane w Polsce owoce czereśni zbiera się przez około osiem tygodni, od pierwszego tygodnia czerwca dla odmian czereśni: Rivan', ‘Burlat', ‘Karesova' do końca lipca dla odmian czereśni ‘Kordia', ‘Regina', co jest jednak uzależnione od warunków pogodowych w danym roku, i może ulegać znacznym odchyleniom. Odpowiednim momentem zbioru owoców deserowych jest odpowiednie dla odmiany jędrność i kolor skórki, natomiast owoce do przechowywania, skądinąd krótkiego, zbiera się kilka dni wcześniej. Pomimo nie do końca wybarwionej skórki i gorszym walorom smakowym, takie owoce lepiej się przechowują (podczas przechowywania ciemnieją, zaś miąższ w mniejszym stopniu ulega degradacji.) Dokładny termin zbioru jest zazwyczaj określany nie tylko na podstawie właściwego tygodnia zbioru, ale także organoleptycznie (wygląd-czerwone owoce, smak, aromat) przez sadownika, gdyż jak dotąd nie udało się opracować uniwersalnych metod określania dojrzałości czereśni. Owoce do szybkiego wykorzystania zbieramy w fazie dojrzałości konsumpcyjnej; ciemne owoce zbiera się, gdy skórka osiągnie barwę mahoniową, zaś te o bezbarwnym soku – gdy skórka zostanie pokryta karminowym rumieńcem. Zapewnia to odpowiednią jakość owoców. Zazwyczaj poleca się zbiór wielokrotny, gdyż owoce z części obwodowej szybciej dojrzewają. Czas dojrzewania czereśni różni się, nie tylko w zależności od odmiany, ale także stopnia nasłonecznienia czy sposobu prowadzenia drzewa.  Niskie temperatury, a bardziej wiosenne przymrozki mogą uszkodzić skrajne owoce czereśni na drzewie. Nawet najlepsze odmiany czereśni są na to narażone. Odmiana późna powoduje, że kwiaty pojawiają się później i rośliny mają czas na rozwinięcie się po przymrozkach.

Czereśnie – właściwości, zagospodarowanie owoców

Nawet najlepsze odmiany czereśni są podatne na pękanie pod wpływem deszczu. Jednak odpowiednia pora zebrania ich pozwala cieszyć się jej nieuszkodzonymi owocami. Pokryte czerwonym rumieńcem owoce czereśni zachęcają do spożycia. Owoce średniej wielkości jak i owoce duże idealnie sprawdzą się na przetwory. Sposób dojrzewania czereśni przyczyni się do lepszego ich zagospodarowania.

Czereśnie to owoce wybitnie deserowe, niestety dosyć krótki okres ich przechowywania powoduje potrzebę przetwórstwa tych owoców. Kompoty, dżemy, marmolady, czereśnie kandyzowane, owoce w syropie oraz w zalewie to sposoby, aby zatrzymać smak czereśni na dłużej. Czereśnie mają właściwości odżywcze i zdrowotne. Czereśnie jako źródło witamin i składników mineralnych działają odtruwająco, regulują odczyn kwasowo-zasadowy organizmu, są polecane dla osób chorych na serce oraz dla reumatyków.