Grusze

Grusze sadzonki, stare i nowe odmiany. Odmiany jesienne i zimowe. Wymagania, właściwości.

Ostatnie lata pokazują, że jako konsumenci coraz częściej sięgamy po gruszki. Dzięki coraz większej ilości odmian gruszy dostępnych w sklepach wzrasta zainteresowanie tym owocem. Choć zewnętrznie podobne do jabłek, cechują się odmiennymi walorami smakowymi oraz biologią i zasadami uprawy. Mimo to, jest to gatunek, który warto posadzić na swojej działce. Należą do najpopularniejszych drzew, których owoce znajdziemy w przydomowych sadach. W naszym sklepie znajdą Państwo najlepsze odmiany, które doskonale sprawdzą się nawet w trudnych warunkach. Posiadamy zarówno szeroki wybór późnych odmian, jak i odmian owocujących wcześniej. Oferujemy również stare odmiany grusz, których smak pamiętamy z dzieciństwa, jak również odmiany powstałe w ostatnich latach. Pamiętajmy również, aby sadzonki grusz nabywać u sprawdzonych sprzedawców.

Pochodzenie odmian grusz uprawnych

Zasadniczo odmiany grusz możemy podzielić na dwie grupy.

1. Dobrze nam znane grusze zachodnie, typowego, „gruszkowatego” kształtu.
2. grusze azjatyckie – kształtem przypominające raczej jabłka.

Systematyka grusz jest bardzo skomplikowana, jednak jako prekursora dzisiaj dostępnych odmian typu zachodniego wymienia się gruszę pospolitą – Pyrus communis L. Gatunek ten towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat. W Polsce znany jest od okresu Piastów, lub jeszcze wcześniej.

Zapylacze grusz, kwitnienie gruszy

Grusze należą do tej samej rodziny i podrodziny co jabłka (rodzina różowate i podrodzina jabłkowe). Kwitnienie grusz zaczyna się zasadniczo ok. tydzień wcześniej niż u jabłoni, i trwa krócej. Owoce zawiązują się najczęściej na krótkopędach, czasami także na wierzchołkach długopędów. Odmiany grusz są zazwyczaj obcopylne, więc do dobrego plonowania najlepiej posadzić w sadzie co najmniej dwie odmiany, które będą się nawzajem zapylały (zapylenie krzyżowe). Należy wspomnieć, że niektóre odmiany grusz są złymi zapylaczami, m. in. odmiana ‘Lukasówka’, która jako triploid (potrójna ilość chromosomów) nie nadaje się do zapylania większości odmian gruszek. Do najlepszych zapylaczy grusz należą; ‘Bonkreta Williamsa’, ‘Komisówka’ czy ‘Konferencja’. Istnieją także odmiany gruszek częściowo samopylne ( grusze azjatyckie) i – co jest charakterystyczne dla tego gatunku – odmiany partenokarpiczne, które potrafią zawiązywać owoce bez zapłodnienia. Wystarcza im wówczas samo zapylenie, nawet własnym pyłkiem, lub potraktowanie hormonami roślinnymi. Jest to tyle ciekawe, że taka odmiana gruszy potrafi wydać owoce nawet z przemarzniętych kwiatów. Owoce są wówczas charakterystycznie wydłużone, mogą być także zdeformowane. Takimi odmianami są ‘Konferencja’ czy ‘Trewinka’.

Zobacz również Jarzębinogruszę, czyli krzyżówkę jarzębiny jadalnej z gruszą.

Owoce gruszy

Grusza owocuje obficie, jej owoce gruszy są soczyste, słodkie, a ich smak może być zarówno delikatnie słodki, jak i lekko kwaskowaty, w zależności od odmiany. Miąższ gruszki jest zazwyczaj gładki, o różnej konsystencji – od twardego po miękki i masłowy. Owoce dojrzewają w różnych okresach, w zależności od odmiany – niektóre już wczesnym latem, inne dopiero późną jesienią. Zbiór gruszek odbywa się zazwyczaj w momencie, kiedy owoce osiągną pełną dojrzałość, ale przed całkowitym ich dojrzeniem na drzewie, ponieważ gruszki szybko dojrzewają po zerwaniu.

Duże owoce zbierane są od czerwca do września, w zależności od pory dojrzewania danej odmiany. Młode drzewka owocowe zaczynają owocować zazwyczaj w 4. lub 5. roku po posadzeniu, chociaż dokładny czas zależy od odmiany oraz warunków uprawy. W przypadku niektórych odmian, takich jak grusze letnie, owocowanie może rozpocząć się nieco wcześniej, podczas gdy inne, np. odmiany zimowe, mogą potrzebować kilku lat dłużej. Optymalne warunki glebowe i klimatyczne, a także odpowiednia pielęgnacja roślin, mogą przyspieszyć proces owocowania. Grusze uprawiane na drzewach szczepionych na karłowych podkładkach mogą zacząć owocować nieco wcześniej niż te uprawiane na podkładkach pełnowymiarowych.

Wymagania klimatyczno – glebowe dla gruszy

Grusza należy do gatunków wymagających, szczególnie ważne są czynniki klimatyczne – gatunek ten ma wysokie zapotrzebowanie na wodę oraz wymaga ciepłego okresu wegetacji. Preferuje gleby gliniaste, głębokie i żyzne o lekko kwaśnym odczynie. Na takich glebach drzewa gruszy rosną najlepiej, choć radzą sobie na prawie wszystkich typach gleb. Na glebach lekkich drzewa te żyją krócej, zaś na ciężkich, zlewnych – będą bardziej podatne na choroby i uszkodzenia mrozowe. Przy dobrej agrotechnice oraz po słonecznym sezonie wegetacyjnym i suchej jesieni najbardziej odporne odmiany grusz wytrzymują spadki temperatur do - 31℃. Jednak w praktyce nieczęsto zdarzają się jednoczesna kompilacja wszystkich optymalnych warunków klimatycznych i agrotechnicznych, dlatego często jesteśmy zmuszeni do wycinania wiosną przemarzniętych pędów w koronie. Szczególnie wrażliwe na mróz są pąki kwiatowe, krótkopędy oraz przyrosty jednoroczne. Na szczęście grusza jest gatunkiem o dobrych właściwościach regeneracyjnych.

Nasadzenia grusz, poziom wód gruntowych

Jeżeli zdecydowaliśmy się na posadzenie grusz w naszym ogrodzie, konieczne będzie wcześniejsze przygotowanie gleby, ale także dobór odpowiedniej odmiany gruszy do naszego sadu. Decydującymi czynnikami w doborze odmiany jest klimat, rodzaj gleby oraz przeznaczenie owocu. Przed posadzeniem należy również zastanowić się nad przeznaczeniem plonu, a co za tym idzie, także nad typem korony drzewa, co pozwoli na zakup drzew szczepionych na odpowiedniej podkładce. Grusze typu zachodniego szczepimy najczęściej na gruszy kaukaskiej lub na pigwie. Odmiany szczepione na gruszy kaukaskiej są bardziej odporne na warunki glebowe, głębiej się korzenią, przez co nie wymagają podpór. Poziom wody glebowej przy nasadzeniach gruszy na tej silnie rosnącej podkładce musi wynosić nie mniej niż 1,8 – 2 m licząc od powierzchni gruntu. Grusze na podkładkach karłowych, czyli szczepionych na pigwie, znoszą zaleganie wód gruntowych na poziomie 1, 5 m i są mniej odporne na mróz oraz inne stresory związane z klimatem i glebą.

Przed posadzeniem należy również zastanowić się nad przeznaczeniem plonu, a co za tym idzie, także nad typem korony drzewa, co pozwoli na zakup drzew szczepionych na odpowiedniej podkładce. Grusze typu zachodniego to w większości grusze szczepione na gruszy kaukaskiej lub na pigwie.

Termin sadzenia gruszy

Sadzenie gruszy możemy wykonać w dwóch terminach – jesiennym i wiosennym. Dotyczy to szczególnie drzew z odsłoniętym korzeniem. Kupując drzewka w pojemnikach lub balotowane, możemy sadzić grusze przez cały okres wegetacji. Jesienny termin jest o tyle korzystniejszy, że drzewo rozpoczyna korzenienie się jeszcze jesienią, dzięki czemu wiosną szybciej rozpoczyna wegetację, lepiej wykorzystuje wodę zgromadzoną przez zimę, co znacząco stymuluje szybszy wzrost i rozwój drzew. Wadą jest możliwość przemarznięcia drzew lub uszkodzenia przez dzikie zwierzęta, czemu zapobiec można odpowiednio przez zabezpieczanie na zimę stosując kopczykowanie drzew i okręcanie pni grubym papierem lub włókniną oraz stosowanie siatek zapobiegających przed obgryzaniem drzewek owocowych przez zające czy sarny. Dobrze sporządzony kopczyk powinien osłaniać drzewko na taką wysokość, aby zakryć miejsce szczepienia lub okulizacji i powinien być koniecznie odgarnięty wiosną. Wiosenne sadzenie grusz pozwala uniknąć zwiększonego nakładu pracy i kosztów związanych z zabezpieczaniem drzewa na zimę, sadzenie gruszy wykonujemy gdy tylko warunki w ogrodzie na to pozwolą. Niestety, drzewa z sadzenia wiosennego nieco później rozpoczynają wegetację.

Rozstaw sadzenia gruszy

Odległość, w jakiej rozmieszczamy sadzonki grusz jest w dużym stopniu uzależniona od siły wzrostu drzewa (wypadkowa siły wzrostu odmiany i podkładki) oraz formy korony, w jakiej planujemy prowadzić nasze drzewa. Przy planowaniu korony wrzecionowej, odpowiednia odległość drzew to 1,5-3,0 m między drzewami oraz, jeśli drzew jest więcej i sadzimy je w rzędach – 3,5-4 m między rzędami. Chcąc prowadzić grusze w formie prawie naturalnej, odległości należy zwiększyć, nawet do 4 m między drzewami oraz 5 m między rzędami drzew. W przypadku drzew szczepionych na pigwie, odległości są mniejsze, 1, 2 – 2 m między drzewami oraz ok 3,5 m między rzędami. Niestety, drzewa te wymagają do prawidłowego wzrostu oraz w czasie plonowania podpór lub rusztowań, np. w postaci drewnianych kołków lub słupów wraz z poprowadzonymi na nich drutami.

Jak przycinać grusze

Przycinanie gruszy to zabieg nie tylko konieczny, ale bezpośrednio przekładający się na uprawę tego gatunku drzewa. Jeśli przeprowadzane jest prawidłowe formowanie drzewa oraz późniejsze prace pielęgnacyjne to przekłada się to bezpośrednio na zbiory owoców.

Wszelkie niezbędne informację o przycinaniu gruszy znajdą Państwo w artykule: https://drzewkaowocowe24.pl/ciecie-gruszy-kiedy-i-jak-przycinac-grusze/.

Odpowiedni termin przycinania drzewa, oraz odpowiednia technika to klucz do ofitych zbiorów gruszy w przyszłości.

Zbiór i wykorzystanie owoców

Odmiany grusz, podobnie jak odmiany jabłoni, dzielimy na 3 grupy ze względu na czas zbioru: grusze letnie, grusze jesienne i grusze zimowe.

Odmiany gruszy letnich

Odmiany letnie gruszy nie nadają się do przechowywania. Zbieramy je w lipcu i sierpniu. Do grupy wczesnych odmian grusz należy grusza Faworytka ‘Faworytka’ czyli tzw. grusza Klapsa, ‘ Red Faworytka’ (syn. Starkrimson), ‘Lipcówka Kolorowa’ oraz ‘Trewinka’.

Odmiany gruszek jesiennych

Wśród odmian jesiennych gruszek znajdują się grusze: ‘Margarita‘, ‘Bonkreta Wiliamsa’, ‘Red Bonkreta Williamsa‘, ‘Carola’, ‘Bera Hardy‘, ‘Patten‘ oraz najpowszechniejsza odmiana – grusza Konferencja ‘Konferencja’. Zbiór tych odmian grusz przypada na drugą połowę września oraz początek października.

Odmiany gruszek zimowych

Późna odmiana gruszy to między innymi grusza Lukasowka ‘Lukasówka', grusza Generał Leclerc ‘Generał Leclerc', grusza Komisówka‘, ‘Uta' czy ‘Amfora'. Zbiór przypada na koniec września (drugiej połowie września) i październik. Odmiany gruszy zimowe oraz jesienne stanowią bazę przechowalniczą (nadają się do długiego przechowywania) tego owocu.

Stare odmiany gruszek

Wśród starych odmian grusz należy wymienić: 'Ananasówka Francuska', 'Wiliams', 'Maria Ludwika', 'Bera Szara', 'Bera Hardego', 'Flamandka', 'Bara Diela', 'Komisówka', 'Napoleońska', 'Żyfardka', 'Faworytka', 'Bergamotka Czerwona Jesienna', 'Dobra Ludwika', 'Lukasówka', 'Kongresówka'.

Grusze karłowe

Grusze karłowe to odmiany drzew owocowych, które zostały szczepione na specjalnych, karłowych podkładkach, dzięki czemu rośliny osiągają mniejsze rozmiary, co sprawia, że są idealne do upraw w ogrodach przydomowych, na balkonach lub w pojemnikach.

Osiągają wysokość od 1,5 do 2,5 metra. Zaczynają owocować szybciej niż ich pełnowymiarowe odpowiedniki, zwykle już w 2-3 roku po posadzeniu. Owocowanie jest obfite, a gruszki są podobnej jakości jak te z większych drzew.
Karłowe grusze wymagają podobnych warunków jak standardowe grusze – odpowiedniej gleby, nasłonecznienia i ochrony przed silnymi wiatrami. Chociaż są mniejsze, ich korona jest nadal rozłożysta, więc trzeba zadbać o odpowiednią przestrzeń do wzrostu.

Kiedy grusze są gotowe do zbioru?

Określenie czasu zbioru owoców gruszy nie jest łatwe i wymaga doświadczenia. Sadownicy w sadach towarowych wykorzystują takie wskaźniki, jak stopień produkcji etylenu oraz tzw. indeks skrobiowy. W ogrodach przydomowych warto obserwować zmianę koloru skórki oraz stopień skorkowacenia przetchlinek.

Choroby gruszy

Grusza, jak każde drzewo owocowe, jest podatna na różne choroby, które mogą wpłynąć na jej zdrowie i plony. Oto najczęstsze choroby gruszy:

1. Zaraza ogniowa
   Zaraza ogniowa to bakteryjna choroba gruszy, wywoływana przez bakterie Erwinia amylovora. Może prowadzić do obumarcia całych gałęzi i drzew, a także zakażać kwiaty, liście i owoce, co w rezultacie prowadzi do znacznych strat w uprawach.
2. Mączniak prawdziwy
   Mączniak prawdziwy to choroba gruszy wywoływana przez grzyb Podosphaera leucotricha. Objawia się białym, mączystym nalotem na liściach i pędach, co prowadzi do zahamowania wzrostu drzewa oraz obniżenia jakości owoców.
3. Opryszczka gruszy
   Choroba ta jest wynikiem infekcji wirusowej i objawia się występowaniem charakterystycznych plam na liściach oraz deformacjami owoców. Może wpływać na zdrowie rośliny, powodując spadek jej plonów i osłabienie odporności na inne choroby.
4. Rdza gruszy
   Rdza gruszy to grzybowa choroba wywoływana przez Gymnosporangium sabinae. Objawia się żółto-pomarańczowymi plamami na liściach oraz tworzeniem się rdzawego nalotu na owocach i pędach, co powoduje uszkodzenie rośliny i obniżenie jakości plonów.
5. Skrętność liści gruszy
   Choroba ta jest wywoływana przez szkodniki, takie jak mszyce i przędziorki, które powodują skręcanie się liści. Zainfekowane drzewa mają ograniczoną zdolność do fotosyntezy, co wpływa na ich rozwój oraz jakość owoców.

Regularne monitorowanie sadów gruszy oraz stosowanie odpowiednich środków ochrony roślin może pomóc w zwalczaniu tych chorób i zapewnieniu zdrowych plonów.

Przechowywanie gruszek

Owoc gruszy nadający się do dłuższego przechowywania powinien znajdować się w fazie dojrzałości zbiorczej, co oznacza że jest w pełni wyrośnięty oraz zdolny do dojrzewania po zerwaniu z drzewa. Sygnałem takiego stanu jest zmiana barwy skórki z ciemnozielonej na jasnozieloną oraz przebarwienie przetchlinek z koloru jasnego na brązowy (następuje ich skorkowacenie; przetchlinki to znajdujące się na powierzchni owocu, małe, często rozmieszczone punkciki wielkości główki od szpilki). Jeśli nie dysponujemy odpowiedniej klasy przechowalniami, gdzie możemy wpływać na temperaturę i wilgotność powietrza, musimy liczyć się ze stratami podczas przechowywania owoców oraz krótszym okresem ich przechowywania. Do tego celu nadają się pomieszczenia chłodne, o dużej wilgotności, a jednocześnie czyste i pozbawione obcych zapachów. Nie powinno się przechowywać razem owoców i warzyw, a szczególnie owoców i ziemniaków. Naczynia, w których przechowuje się owoce, powinny być czyste, pozbawione fragmentów zeszłorocznych owoców, a szczególnie owoców zapleśniałych czy zgniłych.

Zastosowanie gruszek w handlu i przetwórstwie

Dzięki możliwości przechowywania gruszek możemy cieszyć się tymi owocami poza ich sezonem zbiorczym. Dobrym pomysłem jest także wykorzystanie gruszek do produkcji dżemów, kompotów, marmolad, suszu czy gruszek marynowanych. Tak przygotowane specjały pozwolą nam cieszyć się smakiem grusz przez cały rok.Większość gatunków idealnie nadaje sie na przetwory.
Grusze cieszą się dużym zainteresowaniem i są chętnie sadzone w polskich sadach i ogrodach.

Zbiór i wykorzystanie owoców

Odmiany grusz, podobnie jak odmiany jabłoni, dzielimy na 3 grupy ze względu na czas zbioru: grusze letnie, grusze jesienne i grusze zimowe.

odmiany gruszy letnich

Odmiany letnie gruszy nie nadają się do przechowywania. Zbieramy je w lipcu i sierpniu. Do grupy wczesnych odmian grusz należy ‘Faworytka’ czyli tzw. Klapsa, ‘ Red Faworytka’ (syn. Starkrimson), ‘Lipcówka Kolorowa’ oraz ‘Trewinka’.

Odmiany gruszek jesiennych

Wśród odmian jesiennych gruszek znajdują się: ‘Margarita‘, ‘Bonkreta Wiliamsa’, ‘Red Bonkreta Williamsa‘, ‘Carola’, ‘Bera Hardy‘, ‘Patten‘ oraz najpowszechniejsza odmiana – ‘Konferencja’. Zbiór tych odmian grusz przypada na drugą połowę września oraz początek października.

Odmiany gruszek zimowych

Późna odmiana gruszy to między innymi ‘Lukasówka', ‘Generał Leclerc', ‘Komisówka‘, ‘Uta' czy ‘Amfora'. Zbiór przypada na koniec września (drugiej połowie września) i październik. Odmiany gruszy zimowe oraz jesienne stanowią bazę przechowalniczą (nadają się do długiego przechowywania) tego owocu.

Stare odmiany gruszy

Wśród starych odmian grusz należy wymienić: 'Ananasówka Francuska', 'Wiliams', 'Maria Ludwika', 'Bera Szara', 'Bera Hardego', 'Flamandka', 'Bara Diela', 'Komisówka', 'Napoleońska', 'Żyfardka', 'Faworytka', 'Bergamotka Czerwona Jesienna', 'Dobra Ludwika', 'Lukasówka', 'Kongresówka'.

Rodzaje gruszek dostępne w sprzedaży wysyłkowej

Kiedy grusze są gotowe do zbioru?

Określenie czasu zbioru owoców gruszy nie jest łatwe i wymaga doświadczenia. Sadownicy w sadach towarowych wykorzystują takie wskaźniki, jak stopień produkcji etylenu oraz tzw. indeks skrobiowy. W ogrodach przydomowych warto obserwować zmianę koloru skórki oraz stopień skorkowacenia przetchlinek.

Przechowywanie gruszek

Owoc gruszy nadający się do dłuższego przechowywania powinien znajdować się w fazie dojrzałości zbiorczej, co oznacza że jest w pełni wyrośnięty oraz zdolny do dojrzewania po zerwaniu z drzewa. Sygnałem takiego stanu jest zmiana barwy skórki z ciemnozielonej na jasnozieloną oraz przebarwienie przetchlinek z koloru jasnego na brązowy (następuje ich skorkowacenie; przetchlinki to znajdujące się na powierzchni owocu, małe, często rozmieszczone punkciki wielkości główki od szpilki). Jeśli nie dysponujemy odpowiedniej klasy przechowalniami, gdzie możemy wpływać na temperaturę i wilgotność powietrza, musimy liczyć się ze stratami podczas przechowywania owoców oraz krótszym okresem ich przechowywania. Do tego celu nadają się pomieszczenia chłodne, o dużej wilgotności, a jednocześnie czyste i pozbawione obcych zapachów. Nie powinno się przechowywać razem owoców i warzyw, a szczególnie owoców i ziemniaków. Naczynia, w których przechowuje się owoce, powinny być czyste, pozbawione fragmentów zeszłorocznych owoców, a szczególnie owoców zapleśniałych czy zgniłych.

Zastosowanie gruszek w handlu i przetwórstwie

Dzięki możliwości przechowywania gruszek możemy cieszyć się tymi owocami poza ich sezonem zbiorczym. Dobrym pomysłem jest także wykorzystanie gruszek do produkcji dżemów, kompotów, marmolad, suszu czy gruszek marynowanych. Tak przygotowane specjały pozwolą nam cieszyć się smakiem grusz przez cały rok.