Czarna porzeczka w Twoim ogrodzie

Czarna porzeczka to jeden z najchętniej uprawianych krzewów zarówno w przydomowych ogródkach, jak i na działkach rekreacyjnych. Nic w tym dziwnego, bo porzeczka wyróżnia się aromatycznymi owocami, które nie tylko są pyszne, ale także zawierają wiele cennych dla organizmu witamin. Co należy wiedzieć, przymierzając się do uprawy porzeczki czarnej, jakie są jej wymagania pielęgnacyjne i dlaczego jej owoce są tak cenione?

Uprawa czarnej porzeczki w Polsce

W Polsce krzewy owocowe są chętnie uprawiane głównie ze względu na łatwą pielęgnację i pyszne owoce, które rodzą się latem. Czarna porzeczka to krzew z rodziny agrestowatych, który zaczęto uprawiać w XVII w. w Europie. Wyróżnia się ponad 150 gatunków porzeczki czarnej, a do dziś jest ona najczęściej uprawiana w strefie klimatu umiarkowanego nie tylko w Europie, ale także w Azji i Ameryce Północnej.

W Polsce czarna porzeczka uprawiana jest na terenie całego kraju. Stała się, tuż obok porzeczki czerwonej, jednym z najczęściej wybieranych (zarówno przez amatorów, jak i profesjonalistów) krzewów. Dzięki niewielkim wymaganiom pielęgnacyjnym można ją ujrzeć nie tylko w ogrodach, ale także dziko, na terenach przy skałach i w lasach.

Charakterystyka czarnej porzeczki

Czarna porzeczka (z łaciny Ribes Nigrum L.) to roślina wieloletnia, zatem owocuje co roku. W optymalnych warunkach dorasta do dwóch metrów wysokości. Zarówno liście czarnej porzeczki, jak i jej kwiaty i owoce wydzielają charakterystyczny zapach. Krzew kwitnie na czerwono od kwietnia do maja. Obfite owocowanie można zauważyć już w drugim i trzecim roku po posadzeniu rośliny.

Smaczne owoce czarnej porzeczki pojawiają się już od lipca i znajdują swoje zastosowanie zarówno w kuchni, jak i w kosmetyce. Nasiona owoców nierzadko wykorzystywane są do przygotowania olejku do pielęgnacji działającego przeciwnowotworowo i antyoksydacyjnie. Co więcej, liście krzewu często wykorzystywane są do przygotowania naparu, który leczy wiele dolegliwości trawiennych.

Najpopularniejsze odmiany czarnej porzeczki

Do najchętniej uprawianych w Polsce odmian czarnej porzeczki należą:

• Porzeczka Tisel – To wczesna i plenna odmiana, która rodzi duże owoce. Jest odporna na mróz i wszelkie choroby. Pod ciężarem owoców krzew często pokłada się na boki, co sprzyja zagęszczaniu się rośliny. Tisel owocuje początkiem lipca.
• Porzeczka Titania – To szwedzka odmiana, która jest bardzo odporna na choroby typowe dla porzeczek. Nie wymaga specjalnej pielęgnacji, a dzięki późnemu pojawianiu się kwiatów, nie jest narażona na przemarznięcie. Owoce tej odmiany są duże i niezwykle soczyste. Plony pojawiają się w połowie lipca.
• Porzeczka Tihope – To odmiana uzyskana w Polsce, która owocuje dużymi i soczystymi owocami. Jest odporna na mróz i choroby. Tihope wzrasta dość silnie, a jej pokrój można określić jako umiarkowanie rozłożysty. Krzew owocuje w połowie lipca.
• Porzeczka Gofert – To kolejna polska odmiana charakteryzująca się silnym wzrostem i dużą odpornością na choroby. Początkiem lipca rodzi słodkie i dość duże owoce, które doskonale nadają się na przetwory i do zjadania na surowo.
• Porzeczka Polares – Tę odmianę uzyskano w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Jest odporna na choroby, szkodniki i mróz, jednak do wypuszczania zadowalającej ilości plonów wymaga żyznej gleby. Owoce Polares są raczej średniej wielkości, jednak zawierają wiele cennych dla zdrowia witamin. Krzew owocuje w drugiej połowie lipca.
• Porzeczka Ben Connan – To szkocka odmiana, która wykazuje się dużą odpornością na choroby. Wytwarza liczne pędy, na których w drugiej połowie lipca pojawiają się jędrne i kwaśne owoce.

Warto zaznaczyć, że wiele osób decyduje się na uprawę porzeczkoagrestu, który powstał z krzyżówki porzeczki czarnej i agrestu. Krzew rośnie silnie i wytwarza bezkolcowe pędy, na których w lipcu pojawiają się słodko-kwaśne, czarne owoce z fioletowym nalotem. Wyróżniamy porzeczkoagrest krzaczasty i porzeczkoagrest na pniu.

Co ważne, zarówno porzeczka na pniu, jak i porzeczkoagrest to doskonałe rozwiązanie na uprawę porzeczek w małym ogrodzie ze względu na zwartą budowę krzewów. Wówczas porzeczka nie zabiera dużo miejsca i łatwo jest utrzymać porządek pod rośliną, a prace ogrodnicze takie jak koszenie czy grabienie nie sprawiają problemów.

Czarna porzeczka – uprawa w przydomowym ogrodzie

Uprawa czarnej porzeczki nie jest trudna, a sam krzew nie wymaga pracochłonnej pielęgnacji. Wystarczy pamiętać o kilku ważnych zasadach, które zapewnią zdrowy wzrost rośliny i obfite owocowanie. Od czego należy więc zacząć uprawę czarnej porzeczki?

Jak sadzić czarną porzeczkę?

Najlepszy termin sadzenia krzewów porzeczki czarnej to przełom października i listopada. Szczególnie ważne jest, aby posadzić wtedy do ziemi sadzonki z odkrytym korzeniem. Warto jednak zaznaczyć, że porzeczka może również zostać posadzona wczesną wiosną, a odmiany w doniczce – przez cały okres wegetacyjny (od wiosny do jesieni).

Porzeczki wymagają słonecznego, osłoniętego od wiatru stanowiska. Należy zapewnić im żyzne podłoże o obojętnym odczynie. Warto pamiętać, że porzeczki nie powinny rosnąć w glebach zbyt gliniastych i ciężkich.

Nawożenie porzeczki czarnej

Krzewy czarnej porzeczki należy nawozić co 2-3 lata. Warto wykorzystać do tego mineralne mieszanki do nawożenia krzewów owocowych. Ponadto wokół krzewów warto rozłożyć ściółkę z przekompostowanego obornika, aby roślina swobodnie pobierała składniki odżywcze przez cały okres wzrostu.

Jak pielęgnować czarną porzeczkę?

Pielęgnacja czarnej porzeczki nie jest skomplikowana. Podstawą prawidłowego wzrostu krzewu jest regularne podlewanie, szczególnie w trakcie suszy. Ponadto gleba wokół porzeczki czarnej powinna być odchwaszczana, aby nieproszone rośliny nie zabierały krzewowi składników odżywczych.

Dorosłe porzeczki są mrozoodporne i nie wymagają okrycia na zimę, jednak jesienią warto wykonać tzw. ściółkowanie. Poza zadbaniem o nieprzenikanie wgłąb gleby niskich temperatur, ściółka chroni przed wyrastaniem w okolicy porzeczki chwastów i utrzyma optymalną wilgotność podłoża.

Rozmnażanie porzeczki czarnej

Rozmnażanie porzeczki jest niezwykle proste i można je wykonać na dwa sposoby. Pierwszym z nich są tzw. odkłady. Zdrowy, jednoroczny i rosnący nisko nad ziemią pęd należy przygiąć wiosną do podłoża i przysypać ziemią. Na jesień pęd powinien wypuścić korzenie. Jeśli tak się stało, wówczas odkład można wyciąć i posadzić w nowym miejscu.

Drugim sposobem rozmnażania porzeczek jest sadzonkowanie. Wówczas zdrowe i silne pędy rośliny należy wyciąć, a następnie umieścić je w podłożu. Warto zadbać, aby pędy miały wysokość około 20 centymetrów. Porzeczka ukorzenia się bardzo szybko, dlatego powinna bez problemu „przyjąć się” w nowym miejscu.

Przycinanie porzeczki

Warto regularnie przycinać porzeczkę, aby nieco przerzedzić krzew. Należy pamiętać, że porzeczki czarne owocują na pędach dwuletnich, dlatego podczas przycinania krzewu należy wycinać gałęzie starsze. Porzeczkę można przycinać od stycznia do marca oraz latem po okresie owocowania.

Choroby i szkodniki czarnej porzeczki

Jedną z najczęstszych chorób porzeczki czarnej jest amerykański mączniak agrestu. Jednym z jego objawów jest zamieranie pędów i deformacja liści. Najczęściej można go zwalczyć preparatami siarkowymi. Ponadto często porzeczka atakowana jest przez tzw. krzywika porzeczkowiaczka, który uszkadza pąki wczesną wiosną. Można go zwalczyć specjalnymi preparatami do ochrony krzewów owocowych.

Czarna porzeczka i jej owoce – zastosowanie

Właściwości porzeczki czarnej oparte są na wysokiej zawartości witaminy C w owocach. Ponadto czarna porzeczka zawiera duże ilości flawonoidów, które przeciwdziałają utlenianiu się pierwiastków i działają antyoksydacyjnie. Co więcej, owoce czarnej porzeczki zawierają w sobie mnóstwo witamin z grupy B oraz witaminę A, a także olejki eteryczne i kwasy organiczne.

Porzeczka czarna to cenne lekarstwo w infekcjach górnych dróg oddechowych oraz przy chorobach układu sercowo-naczyniowego. Ponadto owoce porzeczki obniżają poziom złego cholesterolu we krwi oraz pomagają ustabilizować ciśnienie tętnicze.

Najczęściej czarna porzeczka wykorzystywana jest do przetworów. Tworzy się z niej dżemy, konfitury, soki i nalewki. Ponadto z liści krzewu często parzy się prozdrowotne napary.

Uprawa czarnej porzeczki – podsumowanie

Czarna porzeczka to niezwykle wartościowy krzew w każdym ogrodzie. Przy niewielkim wkładzie pracy w pielęgnację, roślina obfituje pysznymi i aromatycznymi owocami o cennych dla zdrowia właściwościach. Aby cieszyć się plennym krzewem, należy jednak wybierać sadzonki od sprawdzonych sprzedawców, a następnie zapewnić roślinom optymalne stanowisko do prawidłowego wzrostu.