Pękająca kora na drzewkach owocowych to częsty problem, który może osłabiać rośliny i zwiększać ryzyko chorób. Chociaż pęknięcia te mogą wydawać się niegroźne, w rzeczywistości stanowią otwartą bramę dla patogenów i szkodników. Z tego powodu warto wiedzieć, co powoduje uszkodzenia kory i jak chronić drzewa przed ich skutkami, aby w przyszłości cieszyć się zdrowym i obficie owocującym sadem.
Pęknięty pień drzewa — przyczyny
Drzewa owocowe w zimie są szczególnie narażone na pęknięcia kory — najczęściej pękają główne pnie drzewa, aczkolwiek zdarzają się sytuacje, w których pękają także boczne konary. Główną przyczyną pękania pni są gwałtowne zmiany temperatur. W ciągu dnia, gdy słońce świeci na korę drzew, pnie nagrzewają się, a woda i soki wewnątrz drzewa rozmarzają i rozpoczynają cyrkulację. W nocy, gdy temperatura gwałtownie spada, woda wewnątrz rośliny zamarza, a kora się kurczy. Efektem tego są popękane pnie drzew, które są idealnym środowiskiem do rozwoju infekcji grzybowych i bakteryjnych.
Sytuacja pogarsza się szczególnie w mroźne, słoneczne dni, zwłaszcza gdy ziemia pokryta jest śniegiem. Biały puch odbija promienie słoneczne, dodatkowo nagrzewając pnie (szczególnie od strony nasłonecznionej), które są jedynym ciemnym elementem w okolicy. Jeśli trwa to długo, soki wewnątrz zaczynają krążyć – niestety, gdy nocą wracają niskie temperatury i mróz, zamarzają, a pnie pękają.
Mroźne noce nie są jednak odpowiedzialne za wszystkie uszkodzenia. Późną jesienią i wczesną wiosną powstają pęknięcia fizjologiczne, które są wynikiem nadmiaru wody w roślinie. Woda, która w dużych ilościach znajduje się w drzewach owocowych, nie może być odparowywana przez liście (bo najzwyczajniej ich wtedy nie ma). Końcowo — zewnętrzna tkanka pęka pod nadmiarem jej objętości.
Najczęstsze choroby drzew owocowych
Choroby drzew owocowych to jedno z największych wyzwań dla sadowników. Zarówno grzyby, jak i bakterie mogą atakować korę, liście, kwiaty i owoce, prowadząc do osłabienia roślin, zmniejszenia plonów, a w skrajnych przypadkach – nawet do ich całkowitego ich obumarcia. Niektóre infekcje rozwijają się stopniowo, inne pojawiają się nagle, siejąc spustoszenie w sadzie. Aby skutecznie im zapobiegać, warto wiedzieć, które choroby są najgroźniejsze, jak je rozpoznać oraz jakie metody ochrony sprawdzają się najlepiej.
Rak drzew owocowych
Rak drzew owocowych to groźna choroba atakująca gałęzie, konary i pnie, które prowadzą do poważnych uszkodzeń roślin. Objawia się pękaniem kory i tworzeniem charakterystycznych narośli wokół ran, które stopniowo ulegają martwicy. Osłabione tkanki stają się podatne na ataki grzybów i bakterii — w tym bakterii odpowiedzialnej za raka bakteryjnego drzew owocowych — Pseudomonas syringae. Objawami zakażenia są ciemne, moknące plamy na pniach i gałęziach, które z czasem się rozrastają i tworzą nieregularne zgrubienia kory. W zaawansowanych stadiach choroby dochodzi do zamierania gałęzi, a w ciężkich przypadkach do obumarcia całego drzewa.
Chcąc zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby, konieczne jest szybkie usunięcie zainfekowanych pędów, dokładne oczyszczenie ran oraz zabezpieczenie ich maścią sadowniczą. Ważne jest również, dbanie o higienę pracy w sadzie – dezynfekcję narzędzi ogrodniczych oraz unikanie cięcia w okresach o wysokiej wilgotności powietrza.
Zgorzel kory
Zgorzel kory to choroba grzybowa, która najczęściej atakuje jabłonie, choć może pojawiać się także na gruszach. Szczególnie groźna jest dla młodych drzew. Może powodować duże straty w plonach, a w skrajnych przypadkach prowadzić nawet do zamierania roślin. Choroba rozwija się przede wszystkim w miejscach uszkodzeń kory, tworząc owalne rany zgorzelowe, które z czasem ciemnieją, marszczą się i łuszczą. Wilgotne i chłodne warunki sprzyjają jej rozwojowi, a na obumarłych tkankach mogą pojawiać się owocniki grzyba. Oprócz osłabienia drzewa, zgorzel kory przyczynia się również do pogorszenia jakości owoców, zwiększając ryzyko wystąpienia gorzkiej zgnilizny. Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się choroby, należy regularnie usuwać porażone fragmenty rośliny.
Zaraza ogniowa
Zaraza ogniowa to poważna choroba bakteryjna, która szczególnie atakuje drzewa ziarnkowe, takie jak jabłonie i grusze – od liści aż po owoce. Pierwszymi objawami są czerwono-brązowe plamy na liściach, które szybko ciemnieją, usychają i odpadają, a zainfekowane gałązki wyginają się, tworząc charakterystyczny kształt przypominający “pasterzowy kij”. Na kwiatostanach pojawiają się ciemne narośla, które w wilgotnych warunkach rozwijają śluzowate wykwity pełne bakterii.
Zaraza ogniowa rozwija się najczęściej w ciepłym i wilgotnym klimacie, a bakteria rozprzestrzenia się poprzez wodę, wiatr, owady oraz narzędzia ogrodnicze. Rany na roślinach, powstałe w wyniku cięcia, gradobicia czy ataku owadów, stanowią idealną drogę wejścia dla patogenu. Chcąc chronić drzewa, należy dezynfekować narzędzia oraz systematycznie usuwać zainfekowane części drzewek.
Jabłoń Malinowa Oberlandzka (Malinówka) STARA ODMIANA
Przedsprzedaż. Wysyłka: marzec .
Jesienna Stara odmiana deserowa. Owoce bardzo smaczne o posmaku malin.2 letnie drzewko owocowe o wysokości około 150 cm. Sadzonka z gołym korzeniem zabezpieczona w zbiorczym balocie.
Grusza Faworytka (KLAPSA)
Przedsprzedaż. Wysyłka: marzec .
Najcenniejsza deserowa odmiana letnia. Bestseller drzew owocowych.2 letnie drzewko owocowe o wysokości około 150 cm. Sadzonka z gołym korzeniem zabezpieczona w zbiorczym balocie.
Śliwa Węgierka Zwykła
Przedsprzedaż. Wysyłka: marzec .
Doskonała odmiana przetwórcza. Idealna do ciast i powideł. Bardzo obficie plonuje.2 letnie drzewko owocowe o wysokości 150 - 180 cm. Sadzonka z gołym korzeniem zabezpieczona w zbiorczym balocie.
Jabłoń Oliwka Żółta (PAPIERÓWKA) STARA ODMIANA
Przedsprzedaż. Wysyłka: marzec .
Wczesna odmiana deserowa i przetwórcza. Bardzo odporna na mróz.2 letnie drzewko owocowe o wysokości około 150 cm. Sadzonka z gołym korzeniem zabezpieczona w zbiorczym balocie.
Srebrzystość liści
Srebrzystość liści objawia się charakterystycznymi, srebrzystymi plamami lub powłoką na liściach, co może prowadzić do ich deformacji i zmniejsza efektywność fotosyntezy. W miarę rozwoju choroby, tkanki wokół plam żółkną lub brunatnieją, a liście mogą przedwcześnie opadać z drzewa. Za srebrzystość liści odpowiedzialne są grzyby z rodzajów Taphrina lub Uncinula, które infekują młode liście w okresie wilgotnej wiosennej pogody. Choroba rozprzestrzenia się dzięki zarodnikom grzybów, które przenoszone są przez wiatr lub deszcz.
Jej zwalczanie opiera się na profilaktyce, na co składa się stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych oraz środków chemicznych.
Leukostomoza drzew pestkowych
Leukostomoza drzew pestkowych jest chorobą wywoływaną przez grzyby z rodzaju Leucostoma, najczęściej atakującą śliwy, czereśnie i brzoskwinie. Infekcję często wywołują uszkodzenia kory, które mogą powstać wskutek mrozów, niewłaściwego przycinania gałęzi lub innych uszkodzeń mechanicznych. Objawy choroby pojawiają się na pniach i gałęziach, gdzie tworzą się owalne lub okrągłe wybrzuszenia z ciemnymi plamami w centrum. Zainfekowana kora pęka, a z jej wnętrza wydziela się żywiczny płyn, który z czasem tworzy charakterystyczne, złociste lub brunatne skorupy. W zaawansowanych stadiach choroby, tkanka łykowa obumiera. Grzyb przenosi się poprzez wodę — deszcz, rosę, a także na narzędziach stosowanych w ogrodzie.
Chcąc uniknąć tej choroby, należy szczególnie dbać o ochronę drzew przed mrozem oraz nie dopuszczać do tworzenia się ran na roślinie. Ważna jest także odpowiednia dezynfekcja narzędzi oraz regularne usuwanie chorych części drzewa.
Jak zabezpieczyć drzewa owocowe przed uszkodzeniami?
Nie tylko mrozy, ale także intensywne nasłonecznienie, uszkodzenia mechaniczne czy ataki dzikich zwierząt mogą poważnie wpłynąć na rozwój drzew owocowych. Dobre przygotowanie do trudnych warunków pozwoli im przetrwać i z powodzeniem rozwinąć się w nadchodzącym sezonie.
Bielenie pni drzew — ochrona przed uszkodzeniami mrozowymi drzew
Najpopularniejszym rozwiązaniem, które chroni główny pień drzewa owocowego przed pękaniem, jest zabieg bielenia. Pomalowane na biało drzewa owocowe odbijają promienie słoneczne, dzięki czemu nie nagrzewają się, co zmniejsza prawdopodobieństwo ich pękania. Drzewa należy pomalować wapnem od podstawy pnia do pierwszych konarów, najpóźniej do końca grudnia oraz (drugi raz) pod koniec zimy. Jeżeli wapno zostało zmyte — zabieg należy powtórzyć.
Nawożenie
Częstym powodem odchodzenia kory od pnia drzewa jest niewłaściwe lub niedostateczne nawożenie. Nieprawidłowo nawiezione drzewo jest narażone na działanie wirusów, bakterii i grzybów doprowadzających do jego pękania. Z tego powodu należy prawidłowo je nawozić (nie później niż do połowy lipca) — najlepiej przy użyciu specjalnych nawozów dostępnych w sklepach ogrodniczych lub kompostu.
Ochrona przed dzikimi zwierzętami
Najbardziej narażone na podgryzanie przez dzikie zwierzęta (gryzonie i sarny) szukające pożywienia, są młode drzewa i krzewy, szczególnie w czasie zimy. Skutecznym rozwiązaniem w tej sytuacji jest zabezpieczenie pni za pomocą osłon — gotowych, kupionych w sklepie lub wykonanych samodzielnie ze słomy, agrowłókniny i juty. Należy zainstalować je końcem jesieni.
Co zrobić w przypadku uszkodzonego drzewa? Jak zabezpieczyć rany drzew?
Uszkodzone drzewo wymaga szybkiej opieki, tak aby zminimalizować ryzyko infekcji i pogłębiania się uszkodzeń. Pierwszym krokiem jest usunięcie wszelkich martwych lub naruszonych części rośliny, takich jak złamane gałęzie czy pęknięta kora, starając się przy tym nie pogłębiać ran. Następnie miejsca po usuniętych fragmentach należy dokładnie oczyścić z zanieczyszczeń, a uszkodzone miejsca zabezpieczyć maścią ogrodniczą, która chroni przed bakteriami i grzybami oraz wspomaga proces gojenia. Maść ogrodnicza tworzy na ranie ochronną warstwę, która zatrzymuje wilgoć i przyspiesza regenerację tkanki, co daje drzewu większe szanse na pełne wyleczenie.
Podsumowanie
Pękająca kora na drzewkach owocowych to poważny problem, który może osłabić rośliny i zwiększyć ryzyko infekcji. Główne przyczyny pęknięć to gwałtowne zmiany temperatury, nadmiar wody, uszkodzenia mechaniczne i dzikie zwierzęta. Chcąc chronić drzewa przed pękaniem kory, należy stosować odpowiednie metody zabezpieczania, takie jak bielenie pni, właściwe nawożenie oraz zabezpieczać je przed szkodnikami. W przypadku wystąpienia uszkodzeń kluczowe jest szybkie usunięcie martwych lub uszkodzonych fragmentów, oczyszczenie ran i ich zabezpieczenie.