Zapewne spora część ogrodników czy sadowników nigdy nie słyszała o świdośliwie. Jej naturalnym środowiskiem są tereny Ameryki Północnej, w szczególności Kanady. Bywa spotykana także w Stanach Zjednoczonych, wschodniej Azji i północnej Afryce, w Europie natomiast nie jest jeszcze szczególnie popularna. A szkoda, bo to roślina o niewielkich wymaganiach, idealna do uprawy amatorskiej, w pełni mrozoodporna, bezproblemowa w pielęgnacji i do tego rodząca obfite ilości smacznych, pełnych witamin owoców. Poznajcie świdośliwę!
Czym jest świdośliwa – krótka charakterystyka
Świdośliwa (Amelanchier) to rodzaj, który obejmuje aż 25 gatunków – znajdziemy wśród nich krzewy od około 30 cm do nawet 5 m wysokości i rozpiętości. Dzięki takiej różnorodności świdośliwę może mieć zarówno posiadacz dużego areału, jak i małego, przydomowego ogródka. Jej zaletą jest samopylność – wystarczy posadzić jeden tylko krzew, aby każdego roku zbierać z niego owoce. Jest to także roślina długowieczna, która co rok, w maju, zachwyca burzą białych kwiatów. Warto ją więc mieć z wielu powodów.
Odmiany świdośliwy – którą z nich wybrać do ogrodu?
Zarówno w Ameryce Północnej, jak i w Europie, największą popularnością cieszą się świdośliwa olcholistna oraz świdośliwa kanadyjska (larmacka). Obydwa gatunki odznaczają się dużą odpornością na nasze warunki atmosferyczne i mają niewielkie wymagania glebowe. W Europie występuje też świdośliwa jajowata, choć jest uprawiana rzadziej ze względu na swoją wrażliwość na mroźne zimy.
Polecane odmiany świdośliwy https://drzewkaowocowe24.pl/kategoria-produktu/krzewy-owocowe/swidosliwa/ to między innymi Northline, Thiessen, Martin, Honeywood oraz Smoky (nadaje się do uprawy towarowej i amatorskiej).
Wymagania świdośliwy
Uprawa świdośliwy jest bardzo prosta – jej krzewy mają małe wymagania glebowe, świetnie znoszą wiosenne przymrozki i prawie wcale nie chorują, a więc rzadko potrzebują środków ochrony roślin. Sadzonki świdośliwy szybko i łatwo się ukorzeniają. To wprost wymarzona roślina dla niedoświadczonego działkowca.
Wymagania klimatyczne
Świdośliwa jest odporna na mróz sięgający nawet – 30 stopni Celsjusza. Dzięki temu jej uprawa powinna się udać w każdym regionie Polski. Warto przeznaczyć dla niej stanowisko słoneczne – wówczas jej owoce będą pięknie wybarwione i wyraźnie słodsze od tych dojrzewających w cieniu. Ogólnie można stwierdzić, że krzew będzie dobrze rosnąć niemal w każdych warunkach klimatycznych.
Wymagania glebowe
Świdośliwa preferuje stanowiska o glebach od lekko kwaśnych do lekko zasadowych – najlepiej rośnie przy pH mieszczącym się w przedziale od 6,2 do 7,5. Gleba pod jej uprawę powinna być stale lekko wilgotna – krzew źle znosi gleby zbyt suche oraz podmokłe. Utrzymanie optymalnej wilgoci jest najbardziej istotne zwłaszcza w pierwszych trzech latach życia krzewu, kiedy niedobór wody może być szczególnie groźny – po tym czasie jej system korzeniowy będzie na tyle rozwinięty, że świetnie poradzi sobie sama nawet przy przejściowych suszach. Świdośliwa może rosnąć na glebach zarówno ubogich, jak i zasobnych.
Uprawa i pielęgnacja
Świdośliwa to okazały krzew ozdobny i owocowy, który może być prowadzony w formie krzewu lub niskiego drzewka. Aby jednak była zdrowa, pięknie się prezentowała i obficie owocowała, trzeba każdego roku wykonać przy niej kilka zabiegów pielęgnacyjnych.
Wybór sadzonki i sadzenie
Oczywiście o sukcesie uprawy świdośliwy decydować będzie nie tylko sam sposób jej pielęgnacji, ale także wybór sadzonki i termin oraz sposób jej sadzenia. Sadzonki z gołym korzeniem najlepiej sadzić jesienią (od października do całkowitego zamarznięcia ziemi), natomiast te kupowane w donicach – właściwie cały sezon wegetacyjny, od wiosny do jesieni..
Sadzonkę należy umieścić w wykopanym dołku o głębokości ok. 20 cm większej niż długość korzeni i średnicy 80 cm, a następnie uzupełnić dół ziemią. Jeśli gleba jest uboga, warto zastosować nawozy organiczne (np. kompost) aby dostarczyć niezbędne roślinie związki mineralne. Po posadzeniu konieczne jest obfite podlewanie krzewu.
W zależności od odmiany, żyzności gleby i sposobu prowadzenia, świdośliwa olcholistna powinna być sadzona w następujących rozstawach:
- odmiany silnie rosnące i osiągające duże rozmiary – co ok. 1,5 metra w rzędzie, odległości między rzędami – od 3,5 do 4 metrów;
- odmiany niskie mogą być sadzone w mniejszych odległościach.
Nawadnianie i nawożenie
Kluczowym dla powodzenia uprawy świdośliwy będzie stałe utrzymanie wilgotnego podłoża, zwłaszcza w pierwszych trzech latach po jej posadzeniu. Jeśli jednak lato nie jest zbyt suche i okresy słoneczne przeplatają się z deszczami – nie ma konieczności nawadniania nawet młodych roślin. Pod względem wymagań pokarmowych świdośliwa jest jeszcze bardziej bezobsługowa – wszelkie sole mineralne potrzebne jej do rozwoju i owocowania, pobiera bardzo efektywnie z podłoża.
Przycinanie
Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest przycinanie świdośliwy – jest to krzew o umiarkowanym tempie wzrostu odznaczający się średnimi rocznymi przyrostami. Dodatkowo świdośliwa silnie się krzewi – z jednej rośliny wyrasta nawet kilka pędów. Jeśli więc chcemy osiągnąć jak najlepsze owocowanie, należy ją regularnie przycinać w odpowiednim czasie.
Prowadzenie świdośliwy może być różne, w zależności od preferencji. Może być kształtowana na małe drzewko, czyli z głównym jednym mocnym pędem i usuwanymi do pewnej wysokości wszystkimi pędami bocznymi i odrostami korzeniowymi. Innym sposobem prowadzenia jest kształtowanie na krzew. Zostawiamy wtedy pędy boczne oraz zadowalającą ilość odrostów korzeniowych, pozwalamy roślinie na bardziej swobodny,naturalny wzrost.
Terminy cięcia
Pierwsze cięcie wykonujemy już w pierwszym roku uprawy – najlepiej późnym latem. To tak zwane cięcie kształtujące, które pozwala wytworzyć silny przewodnik oraz pobudzić krzew do wzrostu w kolejnym sezonie.
Od 4. lub 5. roku uprawy rozpoczynamy tak zwane cięcia prześwietlające – wczesną wiosną, tuż przed rozpoczęciem sezonu wegetacyjnego. Usuwamy pędy stare, przemarznięte i połamane.
Szkodniki i choroby
Świdośliwa wykazuje niezwykłą odporność na wpływ szkodników i patogenów chorobotwórczych. Czasami jednak mogą wystąpić mączniak, rdza, brunatna zgnilizna oraz brunatna plamistość, ze szkodników natomiast – przędziorki lub zwójki. Należy wówczas zastosować odpowiednie środki ochrony roślin.
Owoce świdośliwy – zbiór i przeznaczenie
W czasie kwitnienia – zwykle w pierwszej połowie maja – krzewy obsypane są białymi, drobnymi kwiatami. Owoce dojrzewają w różnym czasie, w zależności od odmiany. Największe z nich osiągają średnicę nawet do 14 mm i przypominają borówkę amerykańską, zarówno pod względem kształtu, koloru, jak i smaku.
Owoce świdośliwy zawierają w sobie bogactwo witamin i minerałów. Świetnie smakują na surowo i w postaci przetworów. Są soczyste, słodkie i pyszne. Dlatego też są chętnie zjadane nie tylko przez ludzi, ale również przez ptaki. W czasie owocowania warto więc instalować siatki ochronne na rośliny lub atrapy ptaków drapieżnych. Więcej na ten temat w artykule: Jak chronić drzewa owocowe i krzewy przed ptakami?
Świdośliwa rodzi smaczne, zdrowe owoce, jest odporna na duże mrozy i nie wymaga skomplikowanych zabiegów pielęgnacyjnych. Ze względu na te cechy ma szansę stać się jednym z cenniejszych krzewów w ogrodzie i sadzie.
