Zima jest okresem, w którym w przydomowych ogródkach i sadach niewiele się dzieje. Ale przygotowania do niej są intensywne – rośliny jesienią trzeba solidnie podlać i starannie okryć, aby ochronić je przed przemarznięciem. No właśnie – czy zawsze trzeba? W jakich przypadkach możemy krzewom czy drzewkom bardziej zaszkodzić niż pomóc okrywaniem? A jeśli już musimy to zrobić, to w jaki sposób i czym? Na wszystkie te wątpliwości znajdziecie odpowiedzi w poniższym wpisie – zapraszamy do lektury.
W jakim celu okrywa się drzewka?
Okrywanie roślin na zimę ma na celu ochronę ich bryły korzeniowej oraz części nadziemnej przed niskimi temperaturami. Większość roślin kilkuletnich okrywania nie wymaga. Inaczej jest z młodymi drzewkami – te wymagają ochrony. Trzeba jednak wiedzieć jak zrobić to w sposób prawidłowy, bowiem nieumiejętne okrywanie roślin może spowodować efekt odwrotny do zamierzonego – uszkodzenie i przemarznięcie drzewek.
Kiedy okrywanie jest konieczne?
Kiedy okrywanie jest konieczne?Szczególnie wrażliwe na niskie temperatury są młode drzewka owocowe, a spośród nich przede wszystkim gatunki pestkowe. Gatunki ziarkowe (jabłonie, grusze) są lepiej przystosowane do naszych warunków. Ale także inne rośliny wymagają okrycia: rośliny zimozielone (na przykład berberysy, laurowiśnie czy różaneczniki), byliny, rośliny cebulowe, warto zabezpieczyć róże pnące i pienne oraz hortensje ogrodowe.
Drzewka liściaste – dlaczego warto je okrywać?
Sens okrywania roślin ogrodowych jest oczywisty – zabieg ten ma na celu zabezpieczenie roślin przed mroźnym wiatrem i niską temperaturą. Ale wykonać go powinniśmy w ściśle określonym czasie, co związane jest ze zmianami fizjologicznymi zachodzącymi w tkankach roślin przed zimą.
Drzewa, które jesienią zrzucają z gałęzi suche liście, chronią się w ten sposób przed nadmiernym parowaniem wody – to liście bowiem odpowiadają za proces transpiracji. Cukry i inne substancje odżywcze zmagazynowane zostają w tkankach, pozwalając roślinie przetrwać.
Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku roślin, które na zimę nie zrzucają liści, czyli roślin zimozielonych. Te nadal, choć w ograniczonym stopni, przeprowadzają transpirację – czyli zgromadzona w tkankach woda paruje przez aparaty szparkowe. Ale korzenie z zamarzniętej gleby nie mogą jej niedoborów uzupełniać, roślinie grozi więc susza fizjologiczna.
Dlatego tak ważne jest, aby rośliny okrywać w odpowiednim terminie dostosowanym do ich potrzeb. Niektóre gatunki roślin nie wymagają okrywania do temperatury nawet -15 stopni Celsjusza, inne już przy lekkim mrozie należy osłonić.
Które z nich wymagają okrycia?
Jak już wspomnieliśmy, zabezpieczenia wymagają wszystkie młode drzewka owocowe i część roślin zimozielonych. Rośliny wrażliwe na silne mrozy to przede wszystkim wiśnie, czereśnie, morela, brzoskwinia. Ale młode jabłonie i grusze też należy zabezpieczyć. Należy pamiętać, że szczególnie narażone są nie tylko podstawy pni drzew, ale także miejsca okulizacji roślin i przewodnik.
Do jakiego wieku drzewka mogą wymagać okrywania?
Trudno jest określić, w którym roku uprawy drzewko owocowe można już zostawić na cały okres zimy odkryte – różne gatunki i odmiany gatunków mają różną mrozoodporność. Dlatego też zanim podejmiemy decyzję co do okrywania roślin starszych, należy zapoznać się z charakterystyką danej odmiany – stopniem jej genetycznej odporności.
Czym okrywać rośliny?
Do zabezpieczania roślin można wykorzystać bardzo wiele różnorodnych materiałów – część z nich kupimy w sklepach ogrodniczych, a część znajdziemy we własnych ogrodach.
Do okrywania roślin na zimę można użyć następujących materiałów:
- biała agrowłóknina – agrowłókniną możemy okryć każdy rodzaj drzew liściastych, roślin iglastych i krzewów, a także donic. Wystarczy tylko owinąć ich pnie lub całe części nadziemne (krzewy) i związać sznurkiem – wtedy nie porwie jej wiatr. Owijaniem agrowłókniną możemy też zastąpić zabieg bielenia pni jabłoni czy śliw;
- opadłe liście – suchych liści zwykle jest jesienią pod dostatkiem w każdym ogrodzie. Nadają się do okrywania bylin, cebulek i bulw – wystarczy utworzyć z nich kopczyk. Warunkiem jednak jest to, że rośliny, z których pochodzą liście muszą być zdrowe. Pamiętajmy także, że nie wolno nimi przykrywać roślin zimozielonych
- juta – tkanina z juty to doskonałe okrycie dla drzew owocowych i niskich krzewów. Przepuszcza powietrze i wilgoć, zapewniając równocześnie skuteczną ochronę przed zimnym wiatrem i mrozem;
- maty słomiane – maty doskonale przepuszczają powietrze, możemy nimi w łatwy sposób okryć całe pędy i pnie drzew. Na wiosnę można je wrzucić do kompostownika lub odłożyć na kolejną zimę, jeśli nie uległy zniszczeniu;
- gałązki drzew iglastych – należy wybrać gałązki iglaków, które nie gubią igieł na zimę (np. świerka). Gałęzie iglaków mają tę zaletę, że nie tylko chronią przed mrozem i wysuszającym wiatrem, ale również przed połamaniem delikatnych krzewów przez zalegającą na nich okrywę śnieżną;
- kora sosnowa – okrywanie roślin na zimę przy użyciu kory sosnowej jest kolejnym świetnym pomysłem, który sprawdzi się w przypadku niskich roślin, na przykład wrzosów. Korę sosnową możemy też wykorzystać do okrycia hortensji ogrodowej;
- ziemia – kopczykiem ziemi zwykle zabezpiecza się krzewy różane – należy obsypać ziemią ich podstawy ziemią do wysokości 20 – 30 cm i lekko ubić powstały kopczyk.
W przypadku drzew i krzewów szczepionych na pniu warto użyć białej agrowłókniny lub słomianych mat – wystarczy kilkakrotnie owinąć nimi miejsce szczepienia i zawiązać sznurkiem.
Przy okrywaniu roślin na zimę osiągnąć możemy jeszcze jedną korzyść – zabezpieczyć je przed szkodnikami takimi jak sarny lub zające, które głód czasem zmusza do złożenia wizyty w ogrodzie. W tym celu używa się materiałów jutowych, agrowłókniny, słomy i gałązek drzew iglastych.
Terminy okrywania drzewek owocowych
Termin okrywania roślin na zimę nie jest sztywno określony i zależy od temperatury na zewnątrz. Jeśli w listopadzie panuje jeszcze dodatnia temperatura – zabieg ten nie ma żadnego sensu. Osłony roślin zakładamy dopiero wtedy, gdy temperatura obniży się do około -5 stopni Celsjusza, a wierzchnia warstwa gleby lekko zamarznie. Należy też obserwować same rośliny – jeśli jeszcze nie zakończyły wegetacji, okrywanie ich będzie błędem.
Zbyt wczesne okrywanie roślin na zimę może doprowadzić do wznowienia wegetacji, rozhartowania lub przegrzania roślin. Wówczas, nieprzygotowane fizjologicznie na silny mróz, przemarzną nawet pod osłonami. To jest sytuacja, kiedy nieumiejętne okrywanie prowadzi do większych szkód niż ich nie zabezpieczanie. Dlatego tak ważne jest umiejętne zabezpieczanie.
A kiedy osłony można usunąć? Najczęściej ma to miejsce wczesną wiosną, gdy nadejdzie ocieplenie. Pamiętajmy jednak, aby natychmiast reagować na wiosenne przymrozki ponownym okryciem drzewek i krzewów. Nagłe spadki temperatury są dla roślin ogrodowych poważnym zagrożeniem. Zwykle na przełomie marca i kwietnia możemy już ostatecznie zdjąć osłony.
Podsumowanie
Niektóre rośliny należy bezwzględnie okryć na czas mrozów – są to przede wszystkim młode drzewka owocowe, które stanowią cenne okazy w ogrodzie i sadzie. Dzięki prawidłowej pielęgnacji możemy mieć pewność, że bezpiecznie przezimują, wiosną rozpoczną wegetację, a latem lub jesienią obdarzą nas obfitymi plonami smacznych, zdrowych owoców.
